Vervlogen dromen
Amerikaanse roman uit 1940 over een klein Amerikaans stadje.
Als kind wilde Carson McCullers muzikant worden, net als de 12-jarige Mick uit haar debuutroman. Maar toen het leven het voor het zeggen kreeg, werd ze schrijver. Opgegroeid in Georgia, het diepe zuiden van Amerika, toog ze naar de grote stad New York om haar levensbeeld te verruimen (eigenlijk zou ze op de Juilliard school muziek gaan studeren), nam schrijflessen en publiceerde in 1940 (ze was toen pas 23) deze roman, die zo raak het leven schetst: Het hart is een eenzame jager.
Het is een dans van vier eenzame personen rondom John Singer, een doofstomme, die als een spin in het web luistert en glimlacht.
Biff Brannon slaat als kroegbaas de anderen min of meer gade, probeert de dronkelap en mislukte communistische activist Jake Bount te helpen, heeft weinig vragen bij de niet pratende en altijd rustige Singer en heeft een zwakke plek voor de jonge Mick Kelly. De zwarte dokter Copeland, die als kleurling niet in zijn bar mag komen, kent hij nauwelijks.
Jake Bount, zwervend door het land, is diep teleurgesteld in het leven omdat geen arbeider meer naar hem wilt luisteren. Hij verzuipt zijn nederlaag en vindt werk op de kermis. Wanneer hij dokter Copeland ontmoet, die zich ijvert voor de rechten van de zwarte mensen, denkt hij heel even een zielsverwant te hebben ontmoet. Hij ziet in Singer zijn vriend, omdat deze uren kan luisteren naar zijn ellenlange, communistische uiteenzettingen waarom arbeiders in opstand moeten komen.
Dr. Copeland, de zwarte dokter die zijn leven heeft ingezet om zijn volk beter te maken en hun leven te verlichten, is teleurgesteld in zijn kinderen die nooit naar hem luisterden als het om hun toekomst ging. Hij ziet in Singer een uitzonderlijk wijs man, een uitzondering onder de blanken. Van de heftige Bount moet-ie niet veel weten.
Mick Kelly kunnen we zien als de alter ego van Carson, een jong meisje die de kroegbaas als kroegbaas ziet, Bount als dronkelap en dokter Copeland niet goed kent. Ze is bezeten van muziek, luistert stiekem naar andermans radio’s, onthoudt hele stukken van ‘Mosart’, componeert stukken in haar Binnenkamer en stelt zich als opgroeiend meisje heel veel vragen over het leven. Ze adoreert Singer, die bij haar familie een kamer huurt, en denkt dat hij de wijste man is die ze kent.
Brannon vraagt zich wel eens af waar Singer vandaan komt en ook Mick is nieuwsgierig naar hem, maar niemand stelt Singer vragen en het komt al in geen enkel hoofd op dat Singer blij met hun gezelschap zou kunnen zijn omdat hij eenzaam is en leeft met een bloedend hart. Het verhaal begint met het afscheid van Singers grote vriend Spiros Antonapoulos. Hij is Singers grote passie, die hij niet kan vergeten. Geen van zijn nieuwe vrienden kennen zelfs maar de naam van deze grote Griek, wiens leven alleen om eten draaide.
Deze Amerikaanse klassieker, over een slaperig en stoffig stadje in het zuiden, waar verschillende eigenzinnige individuen eenzaam om elkaar heen draaien, was een sensatie, temeer omdat de schrijfster zo jong was. Maar vooral door haar prachtig ingetogen schrijven over dromen en idealen, een groeiende eenzaamheid en de teloorgang in alles waarin deze personen geloofden. Tegelijkertijd is het een treffend tijdsbeeld van de armoede in het zuiden, waar fabrieksarbeiders niet meer in gerechtigheid geloofden, maar blij waren dat ze een baan hadden, waar de zwarte bevolking nog steeds werd onderdrukt, waar predikers en activisten zoals Bount rondzwierven in de hoop hun geloof in gerechtigheid te zien zegevieren, waar zoveel mensen leefden, wiens leven voor eeuwig onbekend bleef.
Twintig jaar later zal Harper Lee met haar roman To kill a Mockingbird (Spaar de spotvogel) ook Amerikaanse literaire geschiedenis schrijven en politiek stelling nemen in het debat rond racisme. Carson McCullers echter nam geen stelling, maar beschreef hoe het stadje van haar jeugd was: armoede die de mensen zo murw maakte, dat ze niet geholpen wilden worden hun leven te verbeteren, zowel blank als zwart legden zich bij de situatie neer. Bount, dr. Copeland en Brannon wilden op hun manier de armen helpen, maar niet iedereen nam die de reikende hand aan, zodat hun idealen in rook vervlogen. Zijzelf trokken naar Singer voor een luisterend oor, denkend dat Singer een van hen was. Singer echter was juist alleen met zichzelf bezig: hij probeerde zijn liefdesverdriet te overleven en was blij met elke afleiding die hij kreeg.
Carson McCullers zwoer al op jonge leeftijd bekend en rijk te worden. Bekendheid heeft ze gekregen, zeker in de tijd toen ze getrouwd met Artur McCullers in New York net zo bekend was als andere schrijversechtparen zoals John en Jane Bowles, Scott en Zelda Fitzgerald en Robert Lowell en Jean Stafford. Het meisje uit het zuiden leefde groots in de New Yorkse uitgaanswereld, overgoten met veel alcohol, temidden van een kleurrijk kunstenaarspubliek. Na haar debuutroman volgden nog 4 belangrijke romans: Reflections in a Golden Eye, The Member of the Wedding, The Ballad of the Sad Cafe en Clock Without Arms. Ze wordt beschouwd als een belangrijke Amerikaanse schrijver en zeker Het hart is een eenzame jager zou net zo bekend moeten zijn als To kill a Mockingbird. Ook al likt de tijd aan de bladzijden, wanneer het boek uit is, blijf je zitten met een kater: dromen die zijn vervlogen, doelen niet gehaald, de dood als scherprechter. Het leven zit zo in elkaar. Een fraai boek zonder toeters en bellen, maar zo mooi geschreven dat het verhaal je lang zal bijblijven.
Carson McCullers – Het hart is een eenzame jager (The Heart is a Lonely Hunter, vert. Molly van Gelder), Athenaeum 2016
Leestips:
Over het leven in stoffige Amerikaanse stadjes:
Lee Harper – Spaar de spotvogel
Grace Metellious – Peyton Place
Richard Russo – Schadevolle jaren
Meer klassieke literatuur over het moeizame leven in Amerika:
John Fante – Vraag het aan het stof
E.M. Forster – Howards End
Richard Yates – Revolutionary Road
Edgar Hilsenrath – Fuck America