De verboden natuur
Amerikaanse roman over een een groep mensen die moeten overleven in de natuur.
Ondanks dat Diane Cook zelf haar boek niet zou betitelen als een dystopie, zou ik haar verhaal over de nabije toekomst toch wel degelijk wegzetten in het rijtje boeken over een toekomstige maatschappij waar het niet echt fijn toeven is. Diane Cook ziet haar boek als een waarschuwing tegen het huidige leven dat makkelijk kan leiden tot ‘De nieuwe wildernis’. Een toekomst-roman, in haar woorden.
Dankzij de klimaatverandering worden steden steeds minder leefbaar: milieuvervuiling en te dicht op elkaar leven, tussen steen en beton waar zelfs bomen geen plek meer vinden. In Cook’s boek is de wereld zelfs nog een stap verder gegaan: de weinige natuurgebieden die er nog zijn, zijn verboden terrein voor de massa’s en alleen wetenschappers en een kleine klasse happy few heeft er toegang toe. De rest kwijnt weg in steden waar vooral kinderen steeds meer gezondheidsklachten krijgen wegens de slechte lucht.
Voor een wetenschappelijk onderzoek, naar of en hoe men kan overleven in de wildernis, wordt het zogenaamde Collectief opgericht: een groep mensen die in de laatst overgebleven wildernis moet zien te overleven. Ze worden streng gecontroleerd door zogenaamde Rangers, die ze regelmatig opjagen, blijven ze te lang op een plek hangen, wat verboden is. Bovendien mag de groep geen sporen nalaten. De lijst met verboden is lang. Hulp van de Rangers is uitgesloten, doden vallen er, net zoals in het gewone leven.
Bea is een van de stedelingen die met het Collectief mee mocht. Ze had zich ingeschreven wegens haar dochtertje Agnes, die ziek was van de vervuilde lucht in de stad. Agnes heeft haar gezondheid terug en is bedreven in overlevingstactieken in de wildernis. Bea echter heeft best nog wel eens heimwee naar de stad.
Het verhaal vangt aan met een droevige gebeurtenis, die door blijft doorgalmen in de verhouding tussen Agnes en Bea, de andere verhaallijn, die minstens zo belangrijk is: moeder en dochter. Bea, wiens man Gwen ook deelt uitmaakt van het Collectief, heeft zo haar eigen levensstijl, wat niet altijd wordt begrepen door Agnes. Het botst hierdoor regelmatig.
In dit verhaal geen Robinson Crusoe op een eiland; hier ligt het accent op twee vrouwen die moeten overleven, ook al zijn er genoeg mannen die een rol spelen in de groep. Vreemd genoeg komen we niet te weten of Gwen, Bea’s man, Agnes’ vader was of niet en speelt een echte alfa-man Carl de tweede viool, net als Ranger Bob een dubieuze rol heeft. Andere mensen in de groep, inclusief een eerste liefde van Agnes, krijgen niet veel ruimte.
De tegenpartij is de staat die de Rangers en hun Stations hebben gecreëerd. Telkens wordt de groep naar een ander Station gestuurd, weken, soms wel maandenlang trekken ze door verschillende landschappen, met de nodige ontberingen. Eenmaal aangekomen op een Station worden ze beloond met pakjes, brieven en lekkernijen. Totdat het experiment ten einde is en er steeds meer indringers erin slagen zich te verbergen in de wildernis. Dan krijgen de Rangers, toch al geen lieverdjes, een andere opdracht.
Wanneer je het verhaal minutieus zou onderzoeken, zal dat best wel wat opmerkingen opleveren, zoals over hoe de groepsdynamiek een beetje is weggestopt, hoe de overleving makkelijker had gekund, de reden van het wetenschappelijk onderzoek en andere zaken. Maar de combinatie van afwisselende landschappen, sommige paradijselijk, andere meer woestenijen, en de verhouding tussen Bea en Agnes, de een opgegroeid in de Stad, de ander in de wildernis, is wat dit boek zo aantrekkelijk maakt.
Diane Cook heeft een losse manier van schrijven, die maakt dat je al snel in de ban van het verhaal raakt. Hier en daar spannende punten, drama en emotie, een heerlijke cocktail voor een serieuze les over hoe we alsjeblieft willen oppassen dat we niet eindigen met onleefbare steden en verboden natuurterreinen, zoals in dit boek dat op de shortlist van de Booker Prize 2020 eindigde.
Diane Cook – De nieuwe wildernis (The New Wilderness, vert. Ineke Lenting), Nieuw Amsterdam 2021
Leestips
Overleven in de natuur in een dystopie:
Peter Heller – De hondsster
Anna Threes – Het laatste land
Dystopie:
Sandra Newman – Julia
Nog meer nabij-toekomst-romans:
Paul Lynch – Lied van de profeet
John Ironmonger – De dag dat de walvis kwam
Assaf Gavron – Hydromania
Cynan Jones – De wetten van water
Cormac McCarthy – De weg