De trieste lotgevallen van Chirli
Colombiaanse roman over een kinderloze vrouw en haar hond.
Boeken van de grootste sterren van het zuid-Amerikaanse literaire firmament, Isabel Allende en Gabriel Marcía Márquez, behoren inmiddels tot de klassiekers. De succes hebbende Colombiaanse schrijver Juan Gabriel Vásquez is van een jongere generatie schrijvers. Met al enkele Colombiaanse literatuurprijzen op haar naam, waaronder eentje voor de nu in het Nederlandse verschenen La Perra (Het teefje), wordt Pilar Quintana beschouwd als aanstormend talent van de jongste generatie Colombiaanse schrijvers.
Vásquez’ boeken zijn veelal gestoeld op autobiografisch en historische gegevens. Quintana is meer van de sociologie. Het is haar gelukt om met een klein verhaal over een vrouw en haar hond, een schrijnend, doch raak portret te schetsen van een van de armoedige streken in Colombia aan de Pacific kust. Veel bewoners daar hebben een Afrikaanse achtergrond of een verleden in de slavernij. Het dorpje waar het speelt ligt weliswaar niet ver van Buenaventura, een belangrijke havenstad in Colombia, het slaperige dorp is nauwelijks ontwikkeld en aan armoede onderhevig, dankzij historische verwaarlozing en de burgeroorlog.
Damaris woont met haar man Rogelio in een haveloos huisje even buiten het dorp, naast de grote vakantievilla van de familie Reyes, die in de hoofdstad woont. Na een drama is de familie al jarenlang niet meer komen opdagen. Damaris onderhoudt haast obsessief het vakantiehuis, opdat, wanneer Meneer en Mevrouw terugkomen, het spic-en-span is. Rogelio gaat, wanneer het woeste weer het toelaat, met een vissersschuit de oceaan op, of anders in de jungle op zoek naar eten. Het stel redt het net, maar Damaris’ grootste verdriet is dat ze geen kinderen kunnen krijgen. Ze schaamt zich hierover tegenover haar familie en de dorpsgenoten.
Op een dag ziet ze bij de buren een nest met puppies, waarvan ze er eentje mag hebben. Ze besluit een vrouwtje te nemen dat ze Chirli noemt, de naam die ze gehoopt had ooit haar dochter te geven. Ze is even bang dat Rogelio, die al drie vervaarlijke honden heeft waarmee hij gewelddadig omgaat, het teefje iets zal aandoen, maar hij negeert het teefje. Zo kan Damaris een gelukkige band met Chirli opbouwen, totdat de hond zwanger wordt. Dan schieten de hormonen weer tevoorschijn en neemt het grote verdriet over geen kinderen krijgen weer bezit van Damaris.
Het is een simpel en krachtig verhaal over moederschap, het gemis aan kinderen, liefde, leugens, een teefje en waarin de jungle langzaam oprukt naar de kust. De machtige Colombiaanse natuur en het weerbarstige weer maken het de bewoners niet makkelijk in hun bestaan. Regen en stormen lijken aan de orde van de dag, wat zowel werken als vervoer regelmatig tot een hachelijke onderneming maken. Net zoals de jungle geen plek is om lang in te vertoeven.
Damaris is gewend aan het ruige klimaat. Ze kruipt liever achter hun tv-toestelletje om weg te dromen tijdens tele-novela’s, dan naar het dorp te gaan, laat staan nog een dorp verderop, waar ze zich bekeken voelt en beschimpt wegens haar kinderloos bestaan. Ze verdoet haar tijd met schoonmaken. Hoe ze ook probeert armoede en schuldgevoelens weg te boenen en het geluk af te dwingen, het bezit van een teefje werkt er niet aan mee. Zo glijden de gebeurtenissen af naar tranentrekkende drama’s. Rauw en ontroerend: zakdoeken klaar.
Pilar Quintana – Het teefje (La perla, vert. Luc de Rooy), Meridiaan Uitgevers, 2021
Leestips:
Van dezelfde schrijfster:
De afgronden
Over Colombia:
Juan Gabriel Vásquez – Het geluid van vallende dingen
Evelio Rosario – De vertrapten
Rauw, krachtig en mooi:
Ana Paula Maya – De ziel in het bloed
Fernanda Melchor – Orkaanseizoen
David Vann – Goat mountain
Over een ander zomerhuis, en de bewaarders:
Autran Dourado – Het mensenschip