Een kwestie van eer
Turkse roman over een familievete.
“Toen zijn vader werd vermoord moet Hasan een jaar of zes zijn geweest.” Het was het einde van het rustige familieleven. De schuld van de moordpartij werd volledig bij Hasan’s moeder gelegd, de schone Esme. Het was echter Abbas die het pistool had overgehaald en vervolgens door de dorpelingen werd gedood. Zijn liefde voor Esme was te groot. Maar ook Esme eerde hem door zijn lijk van het dorpsplein te stelen en hem een menselijke begrafenis te geven.
Vooral Hasan’s grootmoeder zette aan tot wraak. Als haar zonen Esme niet konden doden, dan was het de taak van haar kleinzoon om zijn moeder te doden.
Hasan hield van zijn mooie moeder en zag niet in waarom hij dat zou moeten doen. Esme hield van haar zoon en vertikte het het dorp uit te vluchten zonder Hasan.
Hasan groeide op, kreeg een geweer, kreeg een paard en hij hoorde een heleboel boze dorpstongen die hem toe fluisterden om zijn vader Halil te wreken. Het hele dorp begon zich ermee te bemoeien, want meerdere keren werd het spook van Halil gesignaleerd: de dode die pas tot rust zou komen als zijn eer gewroken was.
Yasar Kemal is een van Turkije bekendste schrijvers. Zijn verhalen spelen zich meestal af in zijn geboortestreek rond Çukurova en het Taurusgebergte in de streek Anavarza waar de schrijver in een heel arm gezin opgroeide en als jongetje in de bossen het irrigatiewater in de gaten moest houden.
Zijn boeken gaan over de bewoners van deze streek, hun tradities, mythes en geloven. Onder een veelal simpel verhaal gaan vele lagen schuil over het leven op het platteland. Zijn boeken geven een kleurrijke sfeertekening van een leven ver van de grote politieke strijd in Istanbul, een dorpsleven dat al eeuwen onaangeroerd lijkt.
In Bittere wraak is het hoofdthema zoals de titel al zegt: wraak. Het betreft hier de erewraak. Een traditie die nog steeds in Turkije bestaat. Wanneer iemand gedood is moet de familie wraak nemen. Alleen legt de schrijver deze zaak niet zo eenvoudig neer. Hoe kan het jongetje Hasan zijn moeder doden? En waarom lukt het Halil’s broers niet de vrouw te doden? Het verhaal mondt uit in een soort magisch realistisch verhaal, waarbij de fantasie van de dorpsbewoners een hoge vlucht neemt.
Deze stijl van vertellen maakt Yasar Kemal’s boeken zo mooi. Bijgeloven, volksverhalen, de wil van Allah, alles komt er bij kijken om een rijk belegd verhaal te krijgen. Maar het is in werkelijkheid ook hoe het leven in zo’n dorp er aan toe gaat. De mensen zwepen elkaar op tot recht en onrecht.
Gaan Kemal’s boeken veelal over de sociale strijd tegen grootgrondbezitters en rijke mensen, Bittere wraak is een sociale aanklacht tegen de nog steeds ingebakerde traditie van erewraak.
Zoals in al Kemal’s boeken vormt de rijke Turkse natuur de achtergrond van het familiedrama. Het is een mooie vertelling die je gegarandeerd meeneemt naar een dorpsleven diep in Turkije.
Yasar Kemal – Bittere wraak (Yilani Öldürseler, vert. Wim van den Munkhof) De Geus, 2003
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Granaatappelboom
Onsterfelijk gras
Memed, mijn adelaar
Andere dorpsverhalen uit Turkije:
Nazmiye Oral – Zehra
Holly Payne – De maagdenknoop
Martine Carton – De andere Nuray
Bloedwraak in andere landen:
Ismail Kadare – Een breuk in april
Nagieb Mahfoez – Kinderen van de Gabalawi
Griekse dorpsverhalen:
Pavlos Mátesis – De Oude
Zyranna Zateli – En op het uur van de wolf komen zij terug