Rozen, sinaasappelschil, mimosa, jasmijn
Indiase familieroman over de eerste wereldoorlog, Lahore, de afscheiding van Pakistan en heel veel parfum.
De titel Het eeuwige parfum doet meteen denken aan de bestseller uit 1985: Het parfum van Patrick Süskind. Hierin gaat een persoon met een speciale reukzin op zoek naar het perfecte parfum. Hij gaat over lijken om te vinden wat hij zoekt. Het boek speelt in Parijs en Grasse, steden die ook een belangrijk decor vormen voor Het eeuwige parfum. Deze roman van Aanchal Malhotra beschrijft echter nog een andere stad, die, zeg maar, een bescheiden hoofdrol speelt in het verhaal: Lahore, ooit een Indiase stad, nu de tweede grote stad van Pakistan.
De opdeling
Het verhaal begint in het levendige Lahore, toen moslims, hindoes en andere gelovigen er nog zonder problemen konden samenwonen. Later zullen herinneringen aan deze fraaie stad geregeld in het verhaal opduiken. De Indiase schrijfster Aanchal Malhotra lijkt gespecialiseerd te zijn in herinneringen. Ze debuteerde met een non-fictie boek over objecten die moslims meenamen op hun vlucht uit India, naar het beloofde land Pakistan: Remnants of a Separation: A History of the Partition through Material Memory. Deze opdeling van Brits-Indië (Partition of India) werd op 1947 officieel, waarmee het land Pakistan in het leven werd geroepen. De scheiding begon al jaren ervoor en eindigde in afgrijselijke bloedbaden.
Het zijn de jaren voor de opdeling die het begin vormen van Aanchal Malhotra’s eerste roman, een verhaal over de uit India komende familie Vij. In het Engels heet het The Book of Everlasting Things, een titel die niets weggeeft over het parfum, dat de pagina’s van het boek bij elkaar houdt. Net zoals de meeste Engelse recensenten het hebben over de zware rol van de opdeling, maar veelal voorbijgaan aan de Indiase mannen, die de Engelsen in Europa gingen helpen in de Eerste Wereldoorlog. Vivek, oom van hoofdpersoon Samir, was zo’n soldaat en liet een dagboek na over de bloederige slagvelden. Maar ook over hoe hij de weg naar Grasse vond, wereldhoofdstad van het parfum, waarna hij met kennis van zaken terug naar India ging en de familiezaak voor stoffen veranderde in een parfumzaak.
Bommen en granaten
Samir wordt de oogappel van oom Vivek, omdat ook Samir, net als Vivek, een buitengewoon reukvermogen heeft. Geef hem een geur en de herinneringen komen feilloos op. Via de beroemde familiezaak in hartje Lahore, leert de jonge Samir, die Hindoestaan is, Firdaus kennen, de dochter van een Islamitische kalligraaf, die zelf ook in de leer is om het schoonschrijven te leren. De twee worden verliefd op elkaar.
Dan slaat het noodlot toe en Samir verlaat Lahore en vertrekt later zelfs naar Europa om in de sporen van zijn oom Vivek te treden. Via Viveks dagboeken leert hij veel over zijn oom en zo komt hij in Grasse en later in Parijs waar hij een parfumzaak begint.
Wanneer de opdeling is geschied worden de vreselijke herinneringen eraan diep weggestopt. Dan komt er plaats in het boek voor de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog, met name de loopgraven in België. Oom Vivek vlucht van de slachtvelden en belandt in Grasse, waar hij snel opklimt in de wereld van geuren. Samir raakt geobsedeerd door het leven van zijn oom. Hij komt achter verborgen gebeurtenissen en kan deze moeilijk loslaten. Net zoals hij Firdaus en het oude Lahore nooit zal vergeten.
De weldaad van parfum
Tussen de rookwalmen uit Lahore en de bommen en granaten in de Eerste Wereldoorlog ontvouwt zich het heerlijk geurende verhaal over parfum. We volgen Samir op de voet wanneer hij in Lahore de kneepjes van het vak door zijn oom geleerd krijgt. We kunnen met hem mee ruiken wanneer hij zijn eerste parfum ontwikkelt en zorgvuldig de ingrediënten uitzoekt. Er wordt veel geëxperimenteerd en de namen van geurige bloemen, planten en zelfs bomen laten de neuzen krullen en ook bij de lezer zullen er ongetwijfeld herinneringen opborrelen uit verloren tijden, gerelateerd aan bepaalde geuren. Dit boek is ermee doordrenkt.
Het verhaal laat zien hoe de bevolking van een stad tegenover elkaar kwam te staan, zonder dat ze het zelf wilden. De geleidelijke angst, het geloof dat vriendschap niet kapot kan, de liefde voor een zaak; op een dag was alles weg en dit heeft Samir getekend voor het leven. Hij begrijpt te laat dat hij letterlijk en figuurlijk in de voetsporen van zijn oom is getreden: het akelige verleden stevig weggestopt onder de weldadige geuren van parfums.
Het eeuwige parfum is een meeslepend familieverhaal, dat beeldend is geschreven. Niet alle woorden zijn vertaald, zoals Indiase namen, aanspreektitels en andere specialiteiten. Hierdoor krijgt het verhaal, zeker het deel dat speelt in Lahore, je nog makkelijker mee naar een kleurrijk leven in India. Dit boek met geurende bladzijden is ideaal voor vakanties en lome zomerdagen. Geschiedenis, liefde en de magische wereld van parfums, ideaal om je even onder te dompelen in een andere wereld.
Aanchal Malhotra – Het eeuwige parfum (The Book of Everlasting Things, vert. Nan Lenders), Nieuw Amsterdam 2023
Leestips
Over de opdeling tussen India en Pakistan:
Khushwant Singh – Trein naar Pakistan
Over geuren en parfums:
Patrick Süskind – Het parfum
Percy Kemp – Musc
Orhan Pamuk – De nachten van de pest