Roddels en achterklap
Uruguayaanse roman over een kroegbaas die over de teloorgang van een basketballer vertelt.
Sanatoria zijn niet de meest populaire plekken in de wereld, maar de literaire wereld haalt er wel inspiratie vandaan, zoals Thomas Mann, die naar aanleiding van zijn vrouws verblijf in een sanatorium een van zijn meesterwerken schreef: De toverberg.
Juan Carlos Onetti uit Uruguay (1909 – 1994) schreef voornamelijk korte verhalen en novellen. Ook Afscheid is geen lijvig boek, maar een compact klein verhaal over een kroegbaas annex winkelier die zijn nering heeft naast een sanatorium, waar vandaan zijn klanten komen, zowel patiënten als personeel.
Op een dag komt er een boomlange kerel binnen. Hij zegt niet veel, maar aan zijn lichaamstaal kan de kroegbaas aflezen hoe het met hem is gesteld. Niet best. Hij raakt geïntrigeerd door deze man, die vroeger een bekend basketballer was en brieven ontvangt van twee vrouwen, die later ook op bezoek komen. Er hangen dan veel praatjes in de lucht: wie zijn die twee vrouwen die zo regelmatig met hem corresponderen en hem bezoeken. Weten ze van elkaars bestaan af?
Een kamermeisje en een verpleger uit het sanatorium komen regelmatig in de kroeg om er hun fantasieën over los te laten. Temeer omdat de basketballer een klein huisje had gehuurd, niet ver van het sanatorium, waar hij eten liet brengen en alleen er uit kwam voor dringende zaken. Veel gespeculeer, ook van de kroegbaas, die alles nauwlettend in de gaten houdt en de zaken zo goed mogelijk beschrijft.
En zo moeten we het 96 pagina’s met speculaties doen over een man, die eerst nog denkt zijn ziekte (tuberculose) te kunnen overwinnen, maar langzaam in gaat zien dat het een aflopende zaak is met zijn gezondheid. Dit is allemaal tussen de regels door te lezen, want praten doet hij nauwelijks. Onetti houdt ons lang in het ongewisse over de identiteit van de twee vrouwen, die iedereen razend nieuwsgierig hebben gemaakt. Dat is de kleine apotheose die het boekje te bieden heeft, te midden van de somberheid. De kroegbaas is namelijk niet de vrolijkste man en hoe goed hij ook de basketballer en de vrouwen beschrijft, er zit geen greintje zonnelicht in.
Een sobere doch stevige tekst, die veel overlaat aan de verbeelding van de lezer. Prettig om te lezen, maar het laat geen diepe sporen na.
Juan Carlos Onetti – Afscheid (Los Adioses, vert. Arie van der Wal), Kievenaar 2021
Leeslinks
Boeken rond sanatoria:
Thomas Mann – De toverberg
Andrea Barrett – Levenslucht
Timothy Findley – Pelgrim
Korte maar krachtige novellen:
Yasushi Inoue – Stierensumo
Luis Carasco – Het hellen van een leven