“Jij doet niets verkeerd”
Ierse roman over een aangrijpende haat-en-liefde relatie.
Vriendschappen en romances, twee onderwerpen waar men niet over uitgeschreven raakt. Elke schrijver verpakt het weer anders, maar het komt er meestal op neer dat verborgen in iemands verleden er diep weggestopte gebeurtenissen zijn die de rest van het leven beïnvloeden. Zoals in de aangrijpende en soms heftige roman Een klein leven van Hanya Yanagihara. Het verhaal over een man die moeite had met relaties, deed heel wat tranen rollen.
Sally Rooney zal geen stortvloed aan tranen doen vloeien (alhoewel het op een gegeven moment wel prikkelt), maar juist gevoelens van herkenbaarheid oproepen. Haar hoofdpersonen draaien als wervelwinden om elkaar heen, in een sensuele tango van aantrekken en afstoten. Dat is de kracht van haar verhaal: een constante spanning tussen twee personen wiens gezamenlijke toekomst begint in de laatste klas van de middelbare school. Op het einde van hun universiteitsstudie, laat ze hen gaan.
Het verhaal begint in een dorp in Ierland. Marianne is het zwarte schaap op haar school. Hoewel afkomstig uit een welgestelde familie, voelt ze zich een lelijk buitenbeentje, is asociaal en heeft zich bij deze underdog-rol neergelegd. Connell is populair op school en de zoon van de vrouw die in Mariannes huis schoonmaakt. Hij komt zijn moeder regelmatig afhalen, waarbij hij ook Marianne tegenkomt. Door haar lage status op school, is zij als een verboden appel: hij is beschaamd haar buiten schooltijd te ontmoeten, maar kijkt steeds vaker heimelijk naar deze momenten uit.
Rooney zit de karakters dicht op de huid. Beiden worstelen ze met onzekerheden, beginnend tijdens hun gezamenlijke eerste seksuele stappen. Het is een nieuwe wereld van verstrengelde lichamen, tederheid en ongekende intimiteit. Wat tot verwarring en onzekerheid kan leiden, en tot dilemma’s. Connell vreest de hoon van zijn vrienden en eist dat ze hun verhouding geheim houden. Marianne vindt dit geen probleem. Ze komt uit een gestoorde familie, proeft eindelijk genegenheid en kan niet geloven dat dit geluk haar overkomt. Zij zal alles doen wat Connell wil, als hij maar bij haar blijft.
Dat gaat echter niet lukken: de harten worden gebroken, de vogels vliegen uit, verlaten hun nestdorp en gaan naar de universiteit in de grote stad, waar minder sociale regels zijn. Hier zijn de rollen omgedraaid. Nu is Connell het buitenbeentje, die met een beurs opkijkt naar de rijke studentenelite, terwijl Marianne, bevrijd van haar broer en moeder thuis, zich eindelijk in een wereld begeeft waar ze zichzelf kan zoeken. Ze heeft zelfs een vriend, maar vanaf het moment dat ze Connell weer ziet, spatten de vonken tussen hen op en neer als bij een vuurspuwende elektriciteitsdraad.
Een echte verhouding opbouwen loopt weer op schipbreuk uit. Marianne heeft een les geleerd op de middelbare school, Connell is zelfs nog onzekerder van zichzelf, geïntimideerd door wat hij ooit Marianne heeft aangedaan en door de beau monde waarin Marianne zich als een vis in het water beweegt.
Het verhaal gaat verder. Connell dringt door tot in Marianne’s nieuwe wereld en ontdekt met verbijstering dingen over Marianne die hij in de verste verte nooit had gedacht. Terwijl de twee, struikelend over verschillende liefdes, zich door hun studententijd worstelen, wordt de achtergrond van Marianne steeds zichtbaarder voor de lezer. En voor Connell. Heel even raakt het verhaal de intensiteit van Een klein leven van Yanagihara.
De rode lijn van het verhaal is duidelijk romantisch, ook al is de romantiek ver te zoeken. Sally Rooney schrijft meer over andere gevoelens die een liefde op haar pad kan tegenkomen, zoals onzekerheid, jaloezie en onwetendheid, die in haar sterke dialogen glashelder naar voren springen. Ze kruipt in de onrustige krochten van hersenspinsels die de liefde nu eenmaal omgeeft. Ze heeft een uitstekend talent om in tastbare en heldere lijnen de dilemma’s van een leven vast te leggen. Normale mensen is zo herkenbaar dat je eenmaal in het boek begonnen, van geen stoppen weet.
Sally Rooney – Normale mensen (Normal people, vert. Gerda Baardmans), Ambo/Anthos 2019
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
Prachtige wereld, waar ben je
Heftige liefdes:
Coco Mellors – Cleopatra en Frankenstein
Hanya Yanagihara – Een gewoon leven
Johan Harstad – Max, Mischa en het Tet-offensief
Bariş Biçakçi – Radeloos als we waren
Orhan Pamuk – Het museum van de onschuld
Heftige vriendschap:
Elena Ferrante – De Napolitaanse romans
Verhoudingen:
Michael Cunningham – Dag