Haat en nijd tussen de goden
Engelse vertelling over Medusa en Perseus.
Ooit was er een tijd dat je je leven niet zeker was wegens de Olympische goden die deden wat in hun hoofd opkwam. Ze moordden en verkrachtten en niemand was veilig voor hen wanneer ze het op je gemunt hadden. Wegens een plotselinge verliefdheid, of gewoon om wraak te nemen. Het waren beslist geen lieverdjes, haat en nijd onder elkaar, en met een veel te groot libido. De lijst van verkrachte vrouwen in de Griekse mythologie is lang, zelfs in dit boek, maar ook mannen waren niet altijd veilig voor de goden.
De goden konden zich vermommen naar hoe het ze uitkwam, zoals Europa werd ontvoerd door Zeus die zich als een verleidelijk fraaie witte stier presenteerde. Ook de dochter van koning Akrisios, Danaë, werd verleid en verkracht door Zeus, die even veranderde in gouden regen. Het orakel van Delphi had de koning voorspeld dat hij door zijn kleinzoon gedood zou worden, dus sloot de koning zijn geliefde dochter op in een toren met een open binnenplaats, waar geen man naar binnen kon dringen die haar kon bezwangeren. Maar dan had hij buiten de goden gerekend. Dienstmaagden hielpen de zwangere koningsdochter te ontsnappen en zo kwam ze met haar zoon op een eilandje waar de visser Diktys zich over haar ontfermde. Perseus groeide op als een visserszoon en ze zouden een lang en gelukkig leven hebben gehad als niet Polydektes, Diktys’ broer en de koning van het land, was komen opdagen om Danaë als bruid op te eisen. Het brak het hart van Perseus, en radeloos vroeg hij wat Polydektes wilde om zijn moeder te vrijwaren van het huwelijk. Zijn antwoord was het hoofd van een van de Gorgonen. Daar van deze drie zussen alleen de jongste sterfelijk was, moest Perseus op zoek naar het hoofd van Medusa.
Zo begon de odyssee van Perseus, die zijn vader te hulp had geroepen en de jonge godin Athene (die overigens ook was geboren uit een verkrachting, net zoals Medusa werd verkracht door Poseidon) en de god van de boodschapper Hermes kreeg toegewezen als begeleiders. Plus nog wat goddelijke attributen die hem in zijn gevaarlijke avonturen konden helpen.
Het is het zoveelste boek in de golf van vrouwelijke schrijvers die met ‘me too’ hoog in het vaandel de mythen te lijf gaat. Veel boeken strandden in een iets te vrouwelijk, tuttig epistel, maar dit is weer een heerlijk origineel verhaal, dat makkelijk kan wedijveren met boeken van de Koningin Hervertelster van Mythen, Madeline Miller. Het boek zet de goden in hun hemd en beschrijft Medusa niet als een monster, maar als slachtoffer, ook al betekende het je dood wanneer je haar aankeek.
Het is echter vooral Perseus die het moet ontgelden. Hij komt eerst over als een watje, die niets durft en veel klaagt tegen Athene en Hermès. Wanneer hij zich dan eindelijk onoverwinnelijk acht, nadat hij een slapende Medusa heeft onthoofd met de hulp van goden en magische voorwerpen, waant hij zich een ware held, maar ontpopt hij zich als een koelbloedige moordenaar. Ook Jennifer Saint duwde in haar roman Ariadne deze held al van zijn verheven voetstuk.
Het verhaal wordt bovendien op prachtige Griekse wijze gebracht door een reeks verschillende vertellers – halfgoden, goden, zelfs het hoofd van Medusa als Gorgoneion – die zich regelmatig rechtstreeks tot de lezer wenden. Haynes heeft ze uit alle uithoeken van de mythologische wereld gehaald, zoals Gaia, Nereïden, de Moirai, de Hesperiden, Panopeia. Ze verdringen zich om commentaar te leveren op de hoofdpersonen, zoals in de oude Griekse wereld de koren in de theaterstukken de scènes aan elkaar kwebbelden. En net zoals in de theaterstukken uit de oudheid zijn hun meningen behoorlijk uitgesproken, met een grote dosis humor. Slechts weinig personages komen er zonder behoorlijk gezouten kritiek vanaf.
Dit boek is echt weer smullen geblazen voor de mensen die van de Griekse mythologie houden. Rijk aan goden, en ondanks dat we zoveel bekende namen tegenkomen, een heerlijk origineel verhaal dankzij de vele onderhoudende dialogen en commentaren.
Natalie Haynes – De blik van Medusa (Stone blind, vert. Frits van der Waa en Henny Corver), Meulenhoff 2023
Leestips
Over Medusa:
Jessie Burton – Medusa
O.a. over Perseus:
Jennifer Saint – Ariadne
De mooiste door mij gelezen hervertellingen van Griekse mythen:
David Vann – Klare Lucht Zwart
Madeline Miller – Circe
Madeline Miller – Een lied voor Achilles
Daniel Mendelsohn – Een odyssee
Barry Unsworth – De koningsliederen
Colm Toíbín – Het huis van de namen