Het meisje met het rode haar
Amerikaanse roman over een rouwende hoogleraar.
Iedereen heeft een andere smaak wat betreft boeken. Literatuur prijzen en recensenten kunnen hoogstens de kwaliteit van een boek aangeven. De inhoud moet je maar net aanstaan. Ik begin te geloven dat ik zelf boeken over de universitaire wereld, met hoogleraren en professoren in de hoofdrol, maar het best kan mijden. De enige hoogleraar waar ik goed mee door een deur kon was Samuel Anderson, uit de roman De nix van Nathan Hill. Ik herinner me mijn teleurstelling nog na het lezen van Over schoonheidvan Zadie Smith, die na haar spetterende roman Witte tanden, met professoren kwam aanzetten.
Denis Johnston deed het omgedraaid. Zijn professor-roman, De naam van de wereld, kwam uit in 2000, maar werd niet vertaald. Zeven jaar later brak Denis Johnson door met zijn meest gelauwerde roman Een zuil van rook (over Vietnam), winnaar van de National Book Award en finalist voor de Pulitzer Prize for Fiction. De naam van de wereld is pas nu vertaald in het Nederlands.
Het is het verhaal over Micheal Reed, ooit leraar en klusjesman in de politiek, nu hoogleraar aan een universiteit in het Midwesten van Amerika. Het is een vijftiger, die na de dood van zijn vrouw en dochtertje, zichzelf kwijt is en op de automatische piloot door het universitaire leventje doolt van diners en presentaties. Hoogleraren hebben kennelijk de neiging lang van stof te zijn, wat je dan ook tegenkomt in de boeken over hen. Ook Micheal Reed legt haarfijn uit door wie etentjes werden gegeven, is goed in uitgebreide anekdoten over dat soort samenkomsten en voordat je het weet sta je in het centrum van zo’n universitaire kliek. Beeldend en goed geschreven, dat wel. Maar inhoudelijk niet opwindend.
Terwijl Michael Reed maar niet kan bedenken wat hij met zijn leven aanmoet, wordt zijn weg steeds vaker gekruist door een roodharige dame, celliste, performance kunstenares en serveerster, die het leven juist zo nauw niet neemt. En dat begint Reed te intrigeren, zo zeer dat hij de achtervolging inzet, op een dag dat hij haar in een kerkdienst tegenkomt.
Maar dit is niet een liefdesverhaal. Dit is het verhaal over iemand die ogenschijnlijk het ongeluk van vrouw en kind heeft verwerkt, maar in zijn ziel nog steeds niet kan vergeten dat hij deze verschrikkelijke gebeurtenis niet had kunnen voorkomen. Hij is van binnen murw geslagen, reageert nauwelijks op zijn niet aangekondigde ontslag, hoort tijdens etentjes onbewogen saaie verhalen aan, drinkt, maar niet tot er een ontlading op volgt.
Michael Reed is een saaie piet, ook al zijn de zinnen die hem vormen en zijn leven vertellen bij lange na niet saai, maar fraai gevormd. Denis Johnson is een begaafd schrijver, dat bewijst dit boek wel. Maar het verhaal mist passie en spanning. Het suddert voort met zijn mooi gevormde zinnen, maar het raakt niet. Tenminste, misschien heb ik niet genoeg geduld voor de sombere Michael Reed. De goedlopende zinnen hebben het trage verhaal niet weten te overstijgen.
Denis Johnson – De naam van de wereld (The Name of the World, vert. Peter Bergsma), Koppernik, 2020
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Een zuil van rook
Onder professoren:
Philip Roth – De menselijke smet
Saul Bellow – Ravelstein
Zadie Smith – Over schoonheid
Nathan Hill – De nix
John Williams – Stoner
Roman waarin een roodharige vrouw speelt:
Orhan Pamuk – De vrouw met het rode haar