Het Turkse huis met de geesten
Roman over een secretaris van de Sultan die verscheurd raakt door liefde en politiek aan het einde van het Osmaanse Rijk.
Hikmet Bey, die na zijn verblijf in Parijs, niet meer wist of hij in Istanbul wilde blijven of terug naar de Westerse wereld, wordt op slag verliefd als hij Mehpare Hanim tegenkomt. Ook deze ex-vrouw van sjeik Efendi wordt verliefd. Ze trouwen en ontdekken met veel vuur en passie de liefde.
Ondertussen loopt het Osmaanse Rijk op zijn laatste benen. De Sultan voelt dit aan en is doodsbenauwd om zijn macht te verliezen, dus zaait hij dood, verbanning en terreur onder zijn onderdanen, zorgt dat hij van alles op de hoogte is door spionnen, maar laat de Pasja’s onderling ook hun vetes uitvechten.
Hier tussen zit het leger, waarvoor steeds minder geld is, en dat wordt geïnfiltreerd door waardeloze zoontjes van Pasja’s. Vooral Ragip Bey, die in de oorlog zijn sporen heeft verdiend door moed, heeft last van de aftakeling van het eens zo grote leger.
Ook sjeik Efendie, die iedereen kan helpen en kleine wonderen doet geschieden, zit opgesloten in zijn heiligdom en heeft nog steeds liefdesverdriet na zijn huwelijk met Mehpare Hanim. Zichzelf kan hij niet gelukkig maken, maar hij biedt aan iedereen een troostend woord.
Dit zijn de hoofdpersonen in het prachtig vertelde De secretaris. Ze hebben allemaal hun eigen verhaal, maar komen samen in het Comité voor Eenheid en Vooruitgang, een clandestiene organisatie die allereerst van het despotisme af wil.
In die roerige tijd rond 1900 heeft het Osmaanse Rijk steeds meer te maken met o.a. Armeense, Albanese, Servische en Koerdische oproeren, die zich uiten in aanslagen en moorden. Istanbul, eens zo’n mooie en rijke stad, raakt steeds meer in verval en de straten bevolken zich met arme mensen. Ondertussen doet ook de 20ste eeuw zijn intrede en verschijnen er de eerste auto’s in het stadsbeeld. Die worden geïntroduceerd door de Westerlingen, die uit een zondige maatschappij komen, maar die niettemin wel nodig zijn in het Osmaanse Rijk en worden getolereerd wegens de politiek, waar de Sultan niet onderuit kan.
Ahmet Altan schrijft in een prachtige, haast Zuid-Amerikaanse stijl à la Isabel Allende over dit deel van de Turkse geschiedenis. Samen met de hoofdpersonen dwalen we door het onrustige Istanbul, varen we over de Bosporus en snuiven de geuren op van deze prachtige stad. Bruiloften en feesten, de rest van het leven gaat gewoon door. Machtsstrijden worden uitgevochten tussen de verschillende pasja’s, een doodsbenauwde Sultan laat zich in zijn ivoren toren als een pion rondschuiven door iedereen die voor spion speelt en zo zijn eigen macht probeert veilig te stellen. Maar het net rond het Osmaanse Rijk sluit zich langzaam.
Ahmet Altan heeft het met de chronologie van de gebeurtenissen, zoals de verschillende opstanden en aanslagen, niet zo nauw genomen en de feiten een beetje door elkaar gehusseld, waardoor dit boek niet echt een historische roman is.
De Turkse schrijver en journalist heeft vier eerdere romans geschreven en verscheidene andere publicaties waarvan sommige verboden werden. Hij is politiek geëngageerd en strijdt o.a. voor een betere conditie voor de Koerden in zijn land. Zo nam hij in oktober 1999 met zowel Turkse, Koerdische als buitenlandse schrijvers deel aan een persconferentie die bij de Turkse regering pleitte voor een spoedige oplossing van de Koerdische kwestie. Dit jaar (2001) werd Ahmet Altan bijna veroordeeld na een artikel in een krant waarin hij de rol van de militairen in de regering bekritiseerde. Gelukkig is er tegenwoordig geen sultan meer die zonder pardon zijn hoofd eraf kan hakken.
De secretaris geeft niet alleen een historisch sfeerbeeld, is niet alleen een sociologisch of politiek betoog, maar is op de eerste plaats een prachtig geschreven verhaal over liefde en macht.
(PS 2018: Ahmet Altan’s hoofd werd er dan wel niet afgeslagen, maar hij werd kort geleden veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, wegens vermeende banden met de coupplegers van 2016)
Ahmet Altan – De secretaris (Kiliç yarasi gibi, vert. Hanneke van der Heijden), Bert Bakker, 2001
Boekenlinks:
Van dezelfde schrijver:
Ik zal de wereld nooit meer zien
Over Istanbul of spelend in Istanbul:
Mathias Enard – Vertel hun over veldslagen, koningen en olifanten
Elif Shafak – De stad aan de rand van de hemel
Elif Shafak – De bastaard van Istanbul
Jason Goodwin – De brand van Istanbul
Orhan Pamuk- Ik heet Karmozijn
Orhan Pamuk – Istanbul
Orhan Pamuk – Het museum van de onschuld
Elif Shafak – Het luizenpaleis
Yasmine Ghata – De nacht der kalligrafen
Christoph Peters – Nachtweefsel
De Zuid-Amerikaanse varianten:
Isabel Allende – Het huis met de geesten
Isabel Allende – Portret in sepia