De Zweedse familie Flodder
Familieroman over arm gezin in Stockholm.
Soms lijkt het of heel Scandinavië familieromans wil schrijven. Kinderen met hun ouders of pleegouders en broertjes en zusjes zijn de populairste onderwerpen van de romans die uit het Hoge Noorden komen. De recent uitgekomen boeken van de Noorse cultschrijver Erlend Loe waren een welkome afwisseling hierop: een sprookje (Maria & José) en het verhaal over een jongen die een dip heeft (Naïef. Super).
Toch weten de schrijvers uit de landen van fjorden, sneeuw en kerstbomen ons keer op keer te boeien met hun levensverhalen. Marianne Frederiksson, Majgull Axelsson (Zweden) en Herbjørg Wassmo (Noorwegen) zijn klinkende namen die staan voor familieromans boordevol geheimen en drama’s.
De Zweedse Kjell Johansson verhaalt op een vrij rechte manier, hoewel hij ietsje experimenteert met zijn vertelstijl door de verteller vooruit te laten lopen op het verhaal, of verwijzingen geeft naar later te gebeuren dingen. Ook geeft hij niet alles prijs over zijn hoofdpersonen, hoewel we later wel met een geheim geconfronteerd worden, die een heleboel uitlegt.
De ik-persoon, een klein jongetje, is reuze blij als zijn vader na jaren afwezigheid thuiskomt en het leven lijkt het nu complete gezinnetje toe te lachen. Toch hebben zij geen grote sociale aansluiting en is er de drank die kreukels in de ideale familie veroorzaakt. Ze lijken op een a-sociaal gezin, hoewel moeder er alles aan doet om haar kinderen zo netjes mogelijk op te voeden. Ze leven op de armoedegrens, maar wanneer Zweden opkrabbelt uit de crisis van de oorlogsjaren, krijgt ook het gezin wat meer armslag. Vader krijgt zelfs werk en dan lijkt het leven opeens alles te geven wat de hartjes begeren en ontstaan er nieuwe dromen. Toch blijft de vader met zijn verleden vechten, net zo als met de drank.
En dan zijn er de grootouders, die stilzwijgend boven hen leven en die zich pas met het gezinnetje bemoeien als de boel uit de hand loopt. Zij hebben de vader nooit gemogen en proberen hem nog steeds weg te krijgen. Het zijn absoluut geen lieverdjes, die opa en oma.
Het is een verhaal dat vertelt over de sfeer van Stockholmse arbeiderswijken in de jaren 50-60. Toen de arbeiders zich beter voelden als de werkelozen, toen later iedereen zich een telefoon, een pick-up en een krantenabonnement kon aanschaffen, toen de wegen werden geasfalteerd en toen de veenkruipers nog in het Moer woonden.
Het rode huis is inmiddels de tiende roman van Kjell Johansson, leraar in het allochtonen- en volwassenonderwijs. Het boek kreeg in Zweden al vele literaire prijzen en nominaties. Mooi boek speciaal voor mensen die van familieromans houden.
Kjell Johansson – Het rode huis (Huset vid flon), De Geus, 2001
Leestips
Ander Scandinavische familieromans:
Per Petterson – Heimwee naar Siberië
Per Petterson – Paarden stelen
Mikael Niemi – Popmuziek uit Vittula
Lars Saabye Christensen – De halfbroer
Majgull Axelsson – Aprilheks
Fagerholm, Monika – Mooie vrouwen aan het water
Herbjørg Wassmo – ‘Het boek Dina’, ‘Het boek Benjamin’ en ‘Het boek Karna’
Herbjørg Wassmo – De zevende ontmoeting
Ulrikka Strandbygaard – Labyrint der liefde
Ib Michael – Prins
Morten Ramsland – Hondenkop