Over een onverschrokken held
Amerikaans verhaal over een ontdekkingsreiziger en zijn dodelijke obsessie voor het Amazonegebied.
‘De Livingstone van het Amazonegebied’ wordt hij ook wel genoemd: de Engelse ontdekkingsreiziger kolonel Percy Harrison Fawcett, die tussen 1906 en 1925 zeven reizen maakte, diep door de jungle van het Amazonegebied. Er wordt ook wel gezegd dat hij een van de laatste individuele ontdekkingsreizigers was.
Nog maar een eeuw geleden was het Amazonegebied een mysterieus en ondoordringbare regio waar – naar men zei – de Indianen die er woonden je zonder pardon vermoordden en sommigen waren ook nog eens kannibalen. Bovendien vond je er vele dodelijke insecten, enorme slangen en ander duivelsgebroed, die de natuur levensgevaarlijk maakten en niet bepaald uitnodigend om er te wonen.
Lange tijd beschouwden wetenschappers het Amazonegebied dan ook als een onaangeroerd natuurgebied, nooit omgeploegd door een mensenhand. Toch was er in 1753 een ontdekkingsreiziger geweest die beweerde in een grote stad te zijn geweest midden in het Braziliaanse oerwoud rond de Amazone. Ook verschillende Indianenstammen hadden verhalen over een grote stad die eens over het oerwoud heerste.
Percy Fawcett raakte gebiologeerd door de wildernis, maar vooral door het verhaal over deze verloren stad. Hij was er vast van overtuigd dat hij wist waar hij deze stad moest vinden, toen hij in 1925 met zijn zoon Jack en diens vriend voor de zevende keer het Amazonegebied introk, op zoek naar ‘Z’, zoals hij de verloren stad noemde. Vervolgens werd er nooit meer iets van hem vernomen.
Percy Fawcett was lid van de fameuze Royal Geographical Society in Londen die in 1830 was opgericht voor wetenschappers om de wereld te ontdekken. Deze club financierde onder andere expedities van Charles Darwin, David Livingstone, Scott (van Antarctica) en Richard Francis Burton. De meeste van Fawcett’s vorige reizen werden ook door de Royal Geographical Society betaald, maar Fawcett kreeg in de jaren 20 met geduchte concurrentie te maken en moest voor zijn laatste reizen zelf geld bij elkaar sprokkelen. Voor zijn allerlaatste reis had Fawcett een Amerikaanse sponsor gevonden, die op grote schaal hiervoor de media inschakelde, waaronder de radio die in die tijd populair aan het worden was. Toen hij de jungle introk schreef Fawcett aan zijn zoon Brian die was thuisgebleven: “Minstens veertig miljoen mensen weten nu al wat we van plan zijn”. Al deze mensen volgden gretig de vorderingen van de expeditie. Een telegram aan Fawcett’s vrouw op 29 mei 1925 was het laatste levensteken dat er van hem werd vernomen. Veertig miljoen radioluisteraars begonnen zich zorgen te maken over ‘hun’ ontdekkingsreizigers.
Waren ze verongelukt, omgekomen door de honger, vermoord door de indianen of gevangen gehouden? Talloze expedities werden er op uitgestuurd om het lot te achterhalen van Fawcett, zijn zoon en diens vriend. Er wordt geschat dat er wel honderd mensen omkwamen op zoek naar Fawcett. De gekste verhalen deden de ronde, maar tot op heden is Fawcett nooit gevonden
Nog steeds zijn er mensen die nieuwsgierig zijn naar wat er met Fawcett is gebeurd. Zo ook David Grann, schrijver voor The New Yorker, die gefascineerd raakte door Fawcett’s verdwijning en de hype die ontstond na zijn verdwijning. In 2005 kocht hij een uitrusting in een dure winkel in Manhattan en trok het oerwoud in, op zoek naar sporen van Fawcett.
De verloren stad Z is niet alleen een verslag van David Granns eigen tocht door de jungle, het is ook een fascinerend verhaal over het leven van Fawcett en zijn passies. Over de tijd dat wetenschappers felle discussies voerden in de Royal Geographical Society in Londen over het wel of niet bestaan van een stad in de Amazone, over een tijd dat mensen over de hele wereld aan hun radio gekluisterd zaten om het spannende verhaal van een expeditie te volgen, over diverse andere expedities die Fawcett angst aanjoegen omdat hij het niet zou kunnen accepteren wanneer iemand anders de verloren stad ‘Z’ het eerste zou vinden, over Fawcett in de eerste wereldoorlog, die toen net zo onverschrokken de vijand tegemoet trad als hij de gevaarlijke jungle inliep. Het is een verslag over de verschillende verhalen die de ronde deden over de verdwijning van Fawcett en uiteindelijk eindigt het boek met een fascinerende ontdekking.
Het boek wordt verteld vanuit verschillende personages, het springt op en neer door de tijd en vormt zo een boeiend mozaïek rond Fawcett en de tijd dat de wereld nog niet geheel was ontdekt. Een prachtige ode aan een man die eigenlijk net zo bekend had moeten zijn als Stanley & Livingstone.
David Grann – De verloren stad Z (The Lost City of Z, vert. Pon Ruiter), De Bezige Bij 2009.
Leeslinks
Over ontdekkingsreizigers:
Laila Lalami – La Florida
Andrea Barrett – De reis van de Narwhal
Joseph Conrad – Hart der duisternis
Thorkild Hansen – Het gelukkige Arabië
Michael Roes – Leeg kwartier, Rub’ Al Khali
Ilija Trojanow – De wereldverzamelaar
Ontdekkingen in de jungle:
Hanya Yanagihara – Notities uit de jungle
Nog een zoektocht in de Amazone:
Isabel Allende – De stad van de wilde goden
Drama’s in en rond de Amazone:
Jean-Marie Blas de Roblès – Waar de tijgers thuis zijn