De strijd om een nationaal park
Amerikaans verhaal rond een foute houthandelaar, zijn vrouw en een natuurpark.
Begin 20ste eeuw ontstond er een grote lobby voor het maken van een national park in de Smoky Mountains, ten zuiden van de Appalachen, op de grens tussen Noord-Carolina en Tennessee. Hiervoor moest land worden onteigend, maar een nog groter probleem vormde de tegenwerking van een aantal houtkapbedrijven, die probeerden stukken land, die nodig waren voor het park, weg te kopen, om ze geheel kaal achter te laten.
Pemberton is de eigenaar van een van die bedrijven. Hij heeft net in Boston de mooie Serena leren kennen en is meteen getrouwd: ze zijn voor elkaar gemaakt. Wanneer hij en zijn kersverse vrouw met de trein in Waynesville aankomen, om vandaar uit naar het houtkapperskamp te gaan, wordt hij niet alleen door zijn partners opgewacht, maar ook door meneer Harmon en zijn dochter Rachel, die een kind krijgt van Pemberton. Harmon komt rekenschap vragen wegens deze zwangerschap, maar de hooghartige Pemberton daagt hem uit en rijgt hem aan zijn mes.
De toon is gezet in deze roman waar de prachtige natuur overvloedig wordt beschreven, én wordt verwoest. Bovendien blijken Serena en Pemberton aan elkaar gewaagd: terwijl Pemberton in het begin van het verhaal de grote boe-man is, zie je zijn kracht langzaam in de schaduw schuiven van de overheersende Serena, die elke tegenstand op hardhandige wijze uit de weg ruimt. In het begin opereren ze nog samen, maar we zien Serena steeds vaker alleen haar plannen uitvoeren en Pemberton steeds vaker laf zijn handen voor zijn ogen houden: wat niet weet, wat niet deert.
Serena laat een zeldzame roofvogel komen die ze traint op het ratelslangen vangen. Ze houdt het harde en gevaarlijke werk van de arbeiders nauwkeurig in de gaten en rekent af met eenieder die neigt de kant van het natuurpark te kiezen. Serena krijgt alles wat haar hartje begeert, maar één ding kan ze niet krijgen: kinderen. Rachel is ondertussen bevallen van zoon Jacob en hoewel Pemberton gek is op zijn vrouw, kan hij het niet laten af en toe een blik op zijn opgroeiende zoontje te werpen, iets wat uiteraard niet aan de aandacht van Serena ontsnapt.
Er is slechts één man die het durft op te nemen tegen Pemberton en zijn vrouw: de plaatselijke sheriff McDowell. Ook al komt hij niet ver dankzij de machtige vrienden van Pemberton, hij probeert in ieder geval Rachel en Jacob in veiligheid te brengen.
Het is een meesterlijk verteld verhaal, waarin niet alleen over de grove daden van Pemberton en Serena wordt verteld, maar waarin ook de arbeiders aan het woord komen, die naast hun onbevangen en regelmatig onderhoudende kijk op de wereld hun meedogenloze bazen in het geheim bekritiseren. Zij staan machteloos tegenover al het geweld: er heerst werkeloosheid in het land, de arbeiders staan in de rij om degenen die geveld worden door een vallende boom, tak of uitschietende zaag te vervangen. Hoe gevaarlijk of moeilijk de omstandigheden ook zijn, de arbeiders zijn blij werk te hebben.
Dit alles speelt in de machtige Smoky Mountains, waar zeldzame vogels rondvliegen, waar herten, beren, zwijnen en zelfs nog een eenzame poema hun jachtterrein hebben, waar de dieren met bosjes zelf worden geschoten, waar de oorspronkelijke bewoners nog weten waar ze medicinale kruiden kunnen vinden, waar de winters langer duren dan de zomers, waar de berghellingen, vaak glad van sneeuw en ijs, ontdaan worden van al hun bomen. Op het laatst blijkt dat met het verdwijnen van de bomen, ook het zuivere water in de beekjes vertroebelt en de vissen het hazenpad hebben gekozen.
Terwijl in New York de beurscrash van 1929 het begin van de grote recessie aangaf, en veel mensen failliet gingen, maakt Serena grootse plannen om nog meer geld te vergaren: de toekomst ligt in Brazilië, waar de houtkap vele malen meer geld op zal leveren en waar je zelfs nog in een mensenleven tijd te kort komt om alle bomen neer te halen.
Het is duidelijk dat Ron Rash niet alleen een briljant verhaal schreef, maar ons ook nog eens met de neus op de feiten drukt: red de bossen van de houtkap! In Amerika heeft het Great Smoky Mountain National Park gezegevierd en is nu een van de vele nationale parken van Amerika. Maar we zijn nog lang niet verlost van mensen zoals Serena en Pemberton, die zich ten koste van alles en iedereen willen verrijken. Een prachtig verteld verhaal over het leven in de bergen van Noord-Carolina tijdens de crisisjaren, met een indringende, hedendaagse boodschap.
Ron Rash – Serena (Serena, vert. Anneke Bok en Nan Lenders), De Geus 2010
Leestips
Van dezelfde schrijver:
De fluitspeler
Boven de waterval
Eco-romans:
Michael Christie – Greenwood
Jonathan Franzen – Schokgolven
David Guterson – Onze Lieve Vrouwe van het woud
Robert Menasse – Kentering
Lydie Salvayre – Nobele zielen
Frank Schätzing – De zwerm
Peter Terrin – Vrouwen en kinderen eerst
Ilija Trojanow – Smeltend ijs