Woorden die bijten
Amerikaanse roman over een chaotische borrel met familie.
Je zult maar Clara Maldona zijn, een vrouw die als kind werd verstoten door haar moeder, door haar grootmoeder werd opgevoed en haar ouders nauwelijks zag. Wanneer ze haar moeder zag, was ze doodsbang voor haar. Clara is nu volwassen, heeft een baan bij een reclamebureau, heeft haar eigen appartement in New York, heeft een minnaar en lijkt geen behoefte aan familie te hebben.
Op een dag nodigt moeder Laura haar uit voor een borrel: zij en haar nieuwe man Desmond staan op het punt om voor weken op een cruise te gaan. Clara vindt geen manier om te weigeren. Ze vertrekt met lood in de schoenen naar het hotel, waar haar moeder die nacht in New York verblijft.
De van Spaanse afkomst zijnde Laura heeft het zover in haar leven geschopt dat ze een rijke man aan haar zijde heeft die ze volop kan rond commanderen. Desmond kent ergere vrouwen en lijkt zich enkel te amuseren over het opgewonden standje, wat Laura is. Hij slikt haar beledigingen door met flinke porties whisky en probeert alleen haar uiterlijke schoonheid te zien.
De broer van Laura, Carlos, is minder gefortuneerd en gek op jongemannen. Aan de ene kant straalt hij het vuur van een Spaanse stier uit, aan de andere kant lijkt zijn rommelige leven verlopen en zonder hoogtepunten.
De enige die geen familie is die avond op de borrel van Laura, is Peter, een vriend die op een uitgeverij werkt en Laura al heel lang kent. Hij heeft haar al een jaar niet gezien.
Laura dirigeert de avond, laat mensen vallen, ontkent haar dochter, lacht gelaten om de voorzichtige grappen, sluit haar broer in haar armen, maakt Peter kwaad en vervolgens weer blij, schoffeert haar nieuwe man over zijn drank- en geldgebruik. Kortom: een avondje bij de Maldona’s is voor niemand een pretje.
Voor de lezer wel. Paula Fox beschrijft met ijzingwekkende precisie deze familie-avond: alsof je naar een aflevering van Archie Bunker kijkt, die zijn vrouw kleineert en zijn schoonzoon het liefst een schop onder de kont had verkocht. Laura is van Spaanse afkomst en doet het ietwat gedistingeerder, maar de boodschap blijft hetzelfde: het leven is rondom haar gecentreerd en een ieder die binnen haar privé-cirkel probeert te komen, krijgt de wind van voren. Of het nu haar dochter, haar broer, haar man of een vriend is.
Het boek is geschreven naar aanleiding van een voorval uit het leven van de Amerikaanse schrijfster Paula Fox. Clara, de dochter van Laura heeft meerdere biografische overeenkomsten met Fox: de schrijfster werd verstoten door haar moeder, opgevoed door haar grootmoeder en verwaarloosd toen ze korte tijd op Cuba woonde. Haar moeder vond het niet nodig de dood van haar grootmoeder te melden.
Dit laatste gegeven is de basis van het boek geworden: Laura hoort vlak voor de familie-avond aanvangt dat haar moeder is overleden. Niet alleen rept ze er met geen woord over tijdens de moeizame borrel, ook tijdens het daarop volgende diner in een restaurant laat ze niets los erover. Alleen Desmond observeert dat zijn vrouw een tikkeltje wreder is dan gewoonlijk.
Het boek is een steekspel van woorden, waarin de dialogen verraden wat er omgaat in de personen. De gevoelens van schaamte, haat, kwaadheid, verlangen, verdriet en verwondering volgen elkaar in een zeer snel tempo op. Het is een soort ping-pong-spel met zinnen waarmee je iemand probeert te raken.
Paula Fox houdt van deze onconventionele familietaferelen waarbij alle gevoelens op tafel komen. Haar werk werd min of meer ‘herontdekt’ door de Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen die furore maakte met zijn roman De correcties, een verhaal dat uitblinkt door zijn dialogen en zijn satirische kijk op de Amerikaanse Familie.
De kinderen van de weduwe vormt het verhaal rond een andere Amerikaanse familie. Die van immigranten, die proberen het goud van Amerika te bereiken. De capricieuze Laura zet als een verwende madonna haar stempel op haar familie en is verre van een doorsnee Amerikaanse vrouw.
Sommige andere schrijvers en critici prijzen Paula Fox de hemel in wegens haar niet echt sympathieke maar daardoor reëele personages. Ik vond De kinderen van de weduwe bij vlagen voorspelbaar, haar dialogen niet altijd even helder en het verhaal wat aan de saaie kant. Bovendien vond ik het karakter van Laura, als oudere vrouw, iets te gevat en onwerkelijk.
Maar hou je van bijtende dialogen en onmogelijke familie-taferelen, dan vormen de kinderen van de weduwe zeker een prachtige partij voor een satire op een op het eerste oog nietszeggende familie.
Paula Fox – De kinderen van de weduwe (The Widow’s Children, vert. Ronald Jonkers) Bert Bakker, 2004
Leeslinks:
Over een Spaanse familiebijeenkomst:
Luis Landero – Aurora
Een familievakantie:
Emma Straub – Badgasten
De familieroman met top-dialogen:
Jonathan Franzen – De correcties
Andere Amerikaanse satires:
Richard Yates – Revolutionary Road
Candace Bushnell – Hogerop
DBC Pierre – Vernon God Little
John Kennedy Toole – Een samenzwering van idioten
Chuck Palahniuk – Stikken