Het contract
Franse roman over een onmogelijke vriendschap tussen twee mannen.
Er zijn genoeg mensen die opeens een streep door hun leven zetten en ergens anders helemaal opnieuw beginnen. Jean, een Parijzenaar, heeft de stad met zijn snelle leven en alle moderniteiten de rug toegekeerd om in een Bretonse zoutstreek zijn geluk te vinden in eenvoud en simpel werken: hij heeft een zoutpan gekocht en produceert zout. Hij is gelukkig in zijn eenzaamheid en geniet van wat hij met zijn handen doet. Hij is dan ook meer dan pissig wanneer hij op een morgen een slapende dronkenlap vindt in zijn zoutpan, die zijn zoutbergje heeft ontheiligd door er op te plassen. Even staat hij op het punt om korte metten met de indringer te maken. Maar hij heeft nog enig menselijk gevoel over. De slaper ontwaakt en beziet met stijgende verontwaardiging de woedende zoutman, aan wie hij weet te ontkomen.
Michel, een vastgoedhandelaar, die zijn grote succes te danken heeft aan het feit dat hij bijna al zijn vaak niet helemaal eerlijke zaakjes alleen doet, is in Bretagne voor een vakantie, die hij viert met dagelijks champagne. Waarna nog meer drank volgt en regelmatig een dronkemansrit in zijn ‘Peursche’. Een van die ritten heeft hem naar de zoutpannen gebracht en naar deze zoutman, die hem intrigeert: een sterke persoon die zijn mannetje staat. Michel keert terug naar de zoutpannen en biedt zijn excuses aan. Al drinkend komt het stel tot een bizarre overeenkomst, die nog heel wat voeten in de aarde zal hebben.
Zou Zout zijn gepubliceerd, wanneer Olivier Bourdeaut’s eerste roman, Wachten op Bojangles, niet zo’n groot succes was geweest? Jawel. Ook al is het verhaal minder opmerkelijk dan het vederlichte verhaal over een jongetje dat over zijn altijd feestende ouders vertelt, het heeft zijn eigen Bretonse luchtigheid. Zout is allesbehalve licht, heeft zelfs heel wat donkere randjes, maar is wel prettig gestoord. Het zet twee ego-trippende mannen recht tegenover elkaar, die alleen een behoorlijke drankinname gemeen hebben. En er zit een zekere spanning in dit dronkemansverhaal: het boek begint met een lijk in de zoutpannen.
De rijkelijk vloeiende alcohol leidt in deze roman niet tot persoonlijke problemen, maar is enkel de brandstof om scènes uit de hand te doen lopen, zoals duellerende mannen in een kroeg, de inname van een magische paddestoel en een bloedige vechtpartij. Bourdeaut weet op zijn manier de boel best wat te overdrijven: hij heeft zich niet ingehouden met de bloeddorstige gedachten van de hoofdpersonen, noch met de alcoholinname, zo over de top, dat niemand dat serieus kan nemen. Wat de kracht van deze roman is.
Terwijl Wachten op Bojangles wel een onderliggende trieste boodschap had, hoeft er bij dit verhaal geen zakdoek aan te pas te komen. Wel roept het wat heimwee op naar in de zon bakkende zoutpannen, naar de stranden van Bretagne en het heerlijke eten daar. Wat er van deze roman beklijft zijn amusante scènes en woordenwisselingen, zoals de grote verhalen die men zich herinnert van lang geleden gelukkige vakanties. Het zijn vooral Franse schrijvers die uitblinken in het schrijven van luchtige romans, die je even alle zorgen en verdriet om onze zorgwekkende maatschappij doen vergeten. Dit is er eentje van: een literaire troost-bonbon met zout en karamel.
Olivier Bourdeaut – Zout (Pactum Salis, vert. Eva Wissenburg), Wereldbibliotheek 2020
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Wachten op Bojangles
Luchtige Franse literatuur:
Laurent Graff – De man die op reis ging
Martin Page – Hoe ik dom geworden ben
Romain Puértolas – De wonderbaarlijke reis van fakir die vastzat in een Ikea-kast
Ludovic Roubaudi – Circusmannen
Ludovic Roubaudi – Brand!
Florian Zeller – Gefascineerd door het ergste
Humor en ziekte in Bretagne:
Bruno de Stabenrath – Salto Vitale