Don Quichot in Marokko
Nederlandse roman over een jongen die een bruid in Marokko zoekt.
Wat hebben schrijvers van buitenlandse afkomst met de Nederlandse taal? Ze bezitten geen navelstaardersmentaliteit, die veel schrijvers van de lage landen teistert, en weten op veel creatievere wijze met hun – soms nieuwe – taal om te gaan.
Ook Mohammed Benzakour bedient zich van de Nederlandse taal als een ware kunstenaar. Hij pakt de woorden bij de lurven en verdeelt die met krasse streken over zijn zinnen. En wat voor een heerlijk verhaal is het! Een zeker cynisme voert de ondertoon, een constant gevecht tegen een bijna absurdisme sluipt over de bladzijden en als een Honoré Daumier zet hij zijn medemens en zichzelf als kleurrijke karikaturen neer.
De koning komt! De streek waar Moebdi werd geboren, waarna hij met zijn ouders naar Nederland trok, bereidt zich voor op hoog bezoek en Moebdi, die naar het ouderlijk huis in Marokko terugkeert om er een bruid te zoeken, merkt de onrust en de schoonmaakwoede. Niemand weet echter wanneer deze heuglijke gebeurtenis zal plaatsvinden, maar ook Moebdi raakt in de ban van de koninklijke komst, zij het dankzij andere redenen.
In het begin moest ik even wennen aan hoofdpersoon Moebdi. Hij wil een voorbeeldige zoon zijn en heeft daarom besloten om een traditionele vrouw te huwen. Zijn aandacht is, vooral in de eerste helft van het boek, geconcentreerd op alles wat een jurk of rok aan heeft en van huwbare leeftijd is. Hij voelt zich de koning te rijk dankzij zijn Nederlandse euro’s die hij kwistig verdeelt onder de arme bevolking, maakt plan na plan om een vrouw te schaken, maar zijn overmoed verdwijnt zienderogen, want zie maar eens een eerbaar meisje te vinden in het Rifgebergte: ze worden allemaal als grote schatten binnenshuis bewaakt. De meisjes met wie het lukt iets af te spreken, zijn van een ander kaliber dan zijn droomvrouw.
Ik kreeg ook al bedenkingen bij de introductie van Gadoezj, de sprekende ezel van de buurvrouw. En nee, het is geen rare droom van Moebdi, want Gadouzj groeit uit tot Moebdi’s vertrouwenspersoon, helpt hem tot inkeer te komen en wordt zo het tweede personage uit deze wonderbaarlijke roman.
Ondanks zijn overdreven verlangen naar vrouwen duurt het niet lang of je sluit Moebdi in je hart. Moebdi lijkt op een Don Quichot, die de Marokkaanse zeden met zijn euro’s aanvalt, en het schort er alleen maar aan dat hij Gadouzj meeneemt op zijn veroveringstochten. De wandelingen die hij met de ezel onderneemt, voeren door puur natuur, waarbij geen vrouw aan te pas komt. En andersom komt er geen ezel kijken bij zijn amoureuze afspraakjes.
Moebdi’s zoektocht naar een bruid, een verkapte zoektocht naar zichzelf, is niet het sterkste punt van het verhaal. Het is de kleurrijke verpakking van de omgeving die van mij de hoofdprijs krijgt. Benzakour schildert een Marokko dat bestaat uit bedriegers, kwakzalvers, verliezers, hoeren, patjepeeërs en aasgieren, die hij op onderhoudende manier neerzet. Ik herken er het kleurrijke Marokko in, dat ik alweer zo’n dertig jaar geleden bezocht. De enige verandering zijn de mobiele telefoons, die ook in het afgelegen Rifgebergte gretig aftrek hebben gevonden.
Het barre landschap, de stofwolken, gemeenschappelijke taxi’s, drukke markten met aanlokkende of juist afschrikwekkende geuren, nauwe steegjes en luchtige boulevards, ze bevolken de bladzijden alsof Benzakour er is opgegroeid. Maar Benzakour is groot geworden in Nederland en heeft dus ook een tik van de Hollandse molen meegekregen. Zo is Moebdi’s grootste ergernis de vervuilde natuur, die bespikkeld is met plastic tassen. Hij stoort zich ook aan een ontbrekend mededogen voor dierenleed.
Benzakour richt zijn kritische pijlen niet alleen op het achtergebleven Marokkaanse platteland, maar ook op de Nederlandse overbezorgde maatschappij. En dat is het mooie van dit boek: het speelt in Marokko, maar de Nederlandse mentaliteit is alom vertegenwoordigd. De koning komt is een fraaie, burleske roman die zelfs wat heimwee naar het mooie Marokko oproept.
Mohammed Benzakour – De koning komt, De Geus 2015
Leestips
Marokkaans-Nederlandse literatuur:
Abdelkader Benali – De langverwachte
Abdelkader Benali – Bruiloft aan zee
Hafid Bouazza – Paravion
Hafid Bouazza – Momo
Hafid Bouazza – Salomon (De andere oever)
Khalid Boudou – Het schnitzelparadijs
Fouad Laroui – Kijk uit voor parachutisten
Fouad Laroui – Judith en Jamal
Fouad Laroui – De tanden van de topograaf
Een Algerijnse emigrant aan het woord:
Bilal al Mashta – Coulis
Ezels in een hoofdrol:
Juan Eslava Galán – De muilezel
Een Spaanse klassieker:
Miguel de Cervantes – Don Quichot
Over Marokko:
Ben Tahar Jelloun – De schrijver
Leïla Slimani – Mathilde