Revolutie of contra-revolutie, het leven gaat door
Epische Chinese familieroman over het wapengekletter in de 20ste eeuw.
Shangguan Lu is de schoondochter van de smid van een klein Chinees dorpje. Tot grote ontevredenheid van haar schoonouders heeft ze al zes dochters gebaard. Nu staat ze weer op het punt om te bevallen, op het moment dat de Japanners klaar staan hun dorp binnen te stormen.
Het zevende kind dat uit haar buik komt onder het oog van een Japanse arts is alweer een dochter. Maar die blijkt de helft van een tweeling en zo komt haar eerste zoon ter wereld: Shangguan Jintong.
Shangguan Jintong raakt verslaafd aan de moedermelk en pas op puberleeftijd is er iemand die hem van deze verslaving af weet te helpen. Zodoende raakt Shangguan Jintong geobsedeerd door borsten.
Oorlogen of revoluties, ze volgen elkaar in hoog tempo op, zusjes verdwijnen met oproerkraaiers en helden, ze gaan de prostitutie in of worden verkocht, kleinkinderen worden naar de schoot van Shangguan Lu gebracht, het gezin rond Shangguan Jintong en zijn moeder blijft uitdijen en inkrimpen, ze worden gestraft of ze worden geëerd, gezinsleden worden geëxecuteerd of komen weer terug.
Grote borsten, brede heupen is een epische vertelling van de familie Shangguan die probeert te overleven in het roerige China van de 20ste eeuw. Nieuwe autoriteiten in het dorp komen en gaan als eb en vloed. Altijd gepaard met de nodige bloedbaden. Het arme volk wordt rijk, het rijke volk wordt te werk gesteld als arbeider. Vriendschap en vijandschap is van levensbelang, ook al kost het je soms je kop.
In het begin probeer je de ongeregeldheden in het dorp nog in een historisch kader te plaatsen. Maar al snel weet je niet meer waar welke revolutie vandaan komt. Orders van ver weg sturen troepen en nieuwe bevelhebbers. Het enige stabiele punt in het verhaal is moeder Shangguan en Shangguan Jintong, die het oog van de orkaan vormen. Net zoals het gros van de Chinese bevolking laten ze elke verandering over zich heen komen en proberen ze met het tij mee te zwaaien. Hun belangrijkste streven is als een goede Chinees te overleven.
Shangguan Jintong heeft het als moederkindje niet makkelijk. Als baby haat hij de andere baby’s die aan zijn moeders borst zuigen. Later krijgt hij een geitje die hij overal achter zich aan sleept voor de geitenmelk. Zijn zussen vliegen de wijde wereld in en mengen zich met hun mannen in het strijdgewoel, vele nichtjes en neefjes komen en gaan. Ondanks de onstabiliteit probeert iedereen een leven op te bouwen. Maar Shangguan Jintong’s enige passie blijft vrouwenborsten. Hij kan niet liegen, laat zich als een gewillige speelbal door de geschiedenis heen en weer stuiteren en zonder hulp kan hij niet overleven.
Zijn moeder heeft altijd haar wakende hand boven zijn hoofd gehouden. Ze heeft schoonzonen vervloekt en dochters ontkend. Pas als Shangguan Jintong in de 40 is, overziet ze de levens van al haar bastaardkinderen en beseft ze dat haar zoon nog steeds geen man is.
Even lijkt het geluk de familie toe te lachen en rijst Shangguan Jintong als een man op. Maar ook dan keert het politieke tij en druipt Shangguan Jintong met hangende pootjes terug naar zijn stokoude moeder die hem meeneemt naar de kerk waar Shangguan Jintong’s leven ooit begon.
De Chinese schrijver Mo Yan (1956) vindt zijn grootste stimulans voor het schrijven in zijn rijke levenservaringen. Zelf opgegroeid in een arm dorpje in Gaomi, in de oostelijke provincie Shandong is hij grootgebracht met talrijke verhalen over geschiedenis en plaatselijke mythes. Hij kan zijn leven lang putten uit deze rijkdom.
Enigszins beïnvloed door Westerse schrijvers zoals García Marquez en William Faulkner heeft hij zich een eigen stijl meester gemaakt die hangt tussen modern Chinees en klassiek Westers. Zo vinden we licht magisch realisme in zijn romans en beperkt hij zijn verhalen tot veelal één streek, waarvoor zijn geboorteplaats model staat.
Omdat oorlog en revolutie niet weg te denken zijn in China, neemt hij deze gebeurtenissen dan ook op in de alledaagse sleur van het leven alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Zijn karakters eten en drinken, strijden en sterven. De ene dag ben je een vriend van het volk, de andere dag de vijand. Mo Yan staat niet stil bij het hoe en waarom, maar laat deze veelal met bloed doordrenkte geschiedenissen in regelmatig ritme door zijn boeken vloeien.
Zijn romans lijken dan ook één borrelende brij van gebeurtenissen, de een niet belangrijker als de andere. Het is één bonte optocht van folkloristische karakters en handelingen. Deze vertelkunst van Mo Yan wordt ondersteund door een uiterst krachtige en rijke beeldtaal. Ondanks dat het leven geen pretje lijkt in zijn boeken schildert Mo Yan alles met kleurrijk penseel. Van de bloedrode drama’s tot het felgekleurde dierenrijk, wuivende gele korenvelden, glinsterende modder tot fijne zijden gewaden. Zijn haast droge benadering van de dramatische ontwikkelingen geeft een lichte humor, soms satirisch, soms poëtisch.
Mo Yan is een van China’s grootste moderne schrijvers. Op 20-jarige leeftijd ging hij bij het Volks Bevrijdings Leger waar hij al snel zijn schrijversambities kon ontplooien. Van zijn talrijke publicaties zijn Het rode korenveld, De knoflookliederen en De wijnrepubliek een paar van zijn meest vertaalde en succesvolle romans.
Op latere leeftijd verliet hij het Volks Bevrijdings Leger omdat hij het niet meer eens was met de Partij. Ondanks dat hij probeert kunst en politiek gescheiden te houden, dus geen stelling in zijn boeken te nemen, sijpelt iets van zijn kritiek door in zijn schrijven. Werd in 1986 Het rode korenveld als het beste boek gekozen door lezers van het in Bejing uitgegeven ‘People’s literature’. Zijn daarna verschenen romans De wijnrepubliek en Grote borsten, brede heupen zijn verboden in de Volksrepubliek China.
Grote borsten, brede heupen is een prachtige meeslepende roman die je diep in China meeneemt. Het verhaal over de kinderrijke familie Shangguan boeit van de eerste tot de laatste bladzijde van deze forse doch kleurrijke vertelling.
Mo Yan – Grote borsten, brede heupen (Big Breasts & Wide Hips, vert. uit het Engels door: Hans van Cuijlenborg, Karin van Gerwen en Edzard Krol), Bert Bakker, 2003
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
De wijnrepubliek
Kikkers
Veranderingen
Het rode korenveld
De knoflookliederen
Epische familieromans uit andere werelddelen:
Afrika: Maryse Condé – Segou
Afrika: Amadou Hampâté Bâ – In het spoor van de vertellers
Amerika: Jeffrey Lent – De herfst
België: Hugo Claus – Het verdriet van België
Brazilië: João Ubaldo Ribeiro – Brazilië, Brazilië
Duitsland: Thomas Mann – De Buddenbrooks
Griekenland: Zyranna Zateli – En op het uur van de wolf komen zij terug
Hongarije: Péter Esterházy – Harmonia Cælestis
IJsland: Halldór Laxness – Onafhankelijke mensen
India: Amitav Ghosh – Het glazen paleis
India: Juchir Joshi – De laatste straaljagerlach
Oostenrijk: Rosina Lippi – Hofstede
Rusland: Leo N. Tolstoj – Oorlog en Vrede
Zuid-Amerika: Gabriel García Márquez – Honderd jaar eenzaamheid