Zussen- en heksengekonkel
Spannende roman over drie zussen uit Zweden.
Er zijn de laatste tijd veel succesvolle romans uit Scandinavië gekomen, waaronder het veel geprezen boek Anna, Hanna en Johanna van Marianne Frederiksson. Het gros van deze Scandinavische literatuur gaat over kinderen en hun ouders. Zo ook Aprilheks. Het verhaalt over de relatie tussen drie zussen, maar ook over hun relatie met hun moeder die hen in de steek heeft gelaten. Merkwaardigerwijs spelen vaders helemaal geen rol in het boek, sterker nog, behalve de arts Hubertssons, komt er bijna geen man in voor, alleen maar in de rol van overleden echtgenoot of dronken vriendjes.
Je zou denken dat een van de meisjes ook wel eens zou willen weten wie hun vader is geweest. Neen. Enkel de relatie tot de moeder wordt onderzocht. Je zou bijna denken dat de Zweedse vrouw zonder man kan.
Maar ondanks dit ‘manloze’ verhaal, weet de schrijfster het verhaal heel reëel te vertellen. Ze weet tedere relaties te schilderen in broze verhoudingen waar eigenlijk geen liefde zou mogen bestaan. Ze weet een tijd neer te zetten die zwijmelt van nostalgie.
Blijft over de rol van Desirée. Haar ziekte die haar haar hele leven aan bed doet gekluisterd zijn, maakt dat ze eigenlijk een gehaaide heks te bed is. En ook al kan ze zo weinig, de gaven om de wijde wereld in te vliegen en deze te manipuleren, maken haar zonder meer tot een boze heks op een bezemsteel. Dit is tevens het enige zwakke punt uit het boek. Een beetje onrealistisch dat je via een zwarte kraai de boel bestieren kan. Maar goed, het geeft het boek ook wat magisch realistisch.
Het verhaal gaat springend van het verleden in het heden op zoek naar de waarheid en terwijl Desirées krachten langzaam afnemen, ziet ze haar laatste doel steeds dichter voor ogen komen: wraak. Tegelijk met de ontknoping over wat er vroeger is voorgevallen en het aangrijpende verhaal van Birgitta, is het toneel klaar voor een magische ontknoping op de dag van de ‘benandanti’s’.
Hoewel de ‘Benandanti’s’ – een begrip oorspronkelijk uit Italië van mensen die met de helm op worden geboren en de gaven hebben heksen te kunnen herkennen – geacht worden goede magische daden te kunnen doen voor het volk, doet Desirée het tegendeel. Ze is gevuld met wrok en heeft voor bijna niemand een lief woord over. Een verbitterde zieke, een slechte ‘benandanti’, hoewel ze op het laatst toch tot inkeer komt.
Het verhaal toont in ieder geval dat het begrip van trollen en heksen blijkbaar nog stevig geworteld zit in de moderne Scandinavische cultuur.
Majgull Axelsson – Aprilheks (Aprilhäxan), De Geus 2000
Leestips
Nog meer scandinavische literatuur over jeugd en ouders:
Monika Fagerholm – Mooie vrouwen aan het water
Per Petterson – Paarden stelen
Morten Ramsland – Hondenkop