Het luisterend oor
Spaanse roman over een schoonzus die alle familieverhalen aanhoort.
Een familiebijeenkomst is smakelijk voer voor films (August Osage country van John Wells, of Festen van Thomas Vinterberg). Soms wil een boek er ook wel eens mee aan de haal (De kinderen van de weduwe van Paula Fox, of Dans der verdoemden van António Lobo Anthunes). In Aurora van Luis Landero is de dreiging van een feest al genoeg om de woorden aan het dansen te krijgen. Aurora, een lerares, zit na een schooldag vertwijfeld aan haar lessenaar en laat de laatste zes dagen de revue passeren.
Aurora heeft de uitstraling om een luisterend oor te zijn voor andermans verhalen. ‘Misschien is het een aangeboren, bijna miraculeuze gave, want wie naar haar kijkt kan niet anders dan glimlachen, moet haar wel aanspreken en een of andere onbeduidende vraag stellen’.
Sinds ze met Gabriel is getrouwd, is ze ook de vertrouwelinge van zijn familie geworden: van zijn zussen Andrea en Sonia, Sonia’s ex-man Horacio en zijn moeder. Het was de vader die plezier in het gezin bracht, tot hij dood ging en de kinderen achterbleven met een strenge en zuinige moeder, voor wie een glimlach al bijna een doodzonde was. Terwijl de moeder haar werk als verpleegkundige en voetverzorgster uitbreidde, en zelfs een kleine winkel kocht, liet ze het huishouden over aan haar dochters, zodat er voor hen geen studie in zat. Zoonlief Gabriel hoefde geen huishoudklussen te doen: hij kon zelfs in het buitenland studeren.
Nu wordt moeder 80 en heeft Gabriel het onzalige plan opgeworpen om een familiediner te organiseren. Aurora zegt het meteen, Gabriel’s zussen volgen snel: dat gaat te veel oud zeer oprakelen.
Sonia werd al op haar vijftiende uitgehuwelijkt aan de eigenzinnige speelgoedwinkelier Horacio. Twee kinderen krijgt ze van hem, maar geen geluk. Tenminste, wanneer Aurora Sonia moet geloven. Andrea en haar moeder prijzen Horacio de hemel in, terwijl Sonia’s verhalen juist gruwelijker worden. Alle gezinsleden hebben veel tegengestelde meningen: of hun jeugd gelukkig was, of hun moeder niet te streng, of Gabriel een nietsnut was. Aurora kiest geduldig geen partij en laat de verhalen over zich heen komen. Daarbij begint ze haar man ook met andere ogen te bekijken. Sinds bekend is dat hun dochter Alicia ziek is, is hij veranderd. Of heeft Aurora nooit gezien wie hij echt is?
Het geruzie begint ermee of ze Horacio en Sonia’s nieuwe vriend moeten uitnodigen. Iedereen belt daarop naar Aurora om hun gif te spuien. Het gekissebis in de familie verergert met de dag en Aurora wordt er alleen maar neerslachtiger van.
Het is een originele manier om een familieverhaal te vertellen. De vier gezinsleden, ma en haar drie kinderen, hebben allemaal een eigen mening over bepaalde gebeurtenissen in het verleden, zoals de opening van de winkel en het huwelijk van Sonia. De onenigheden komen een voor een aan bod, alleen blijkt iedereen nog genoeg achter te hebben gehouden, waardoor de verhalen steeds zwarter worden. Zo krijgt Aurora de volle laag. Er is niemand aan wie zij haar verhaal kwijt kan en dat heeft zo zijn prijs.
Als lezer krijg je een keuzepakket voorgelegd, waaruit moeilijk te kiezen is. De familieleden zijn allemaal even geloofwaardig, of juist niet.
En zo heeft een familiefeest, dat niet eens heeft plaatsgevonden, het nodige stof doen opwaaien. Een sterk verhaal over hoe verschillende mensen een situatie beleven in hun herinnering. Haat en nijd, fantasie, jaloezie en maar een beetje liefde. Aurora realiseert zich eindelijk in wat voor ‘n familie ze is beland.
Luis Landero – Aurora (Lluvia fina, vert. Arie van der Wal en Eugenie Schoolderman), Wereldbibliotheek 2021
Leeslinks:
Een ander Spaans familieverhaal vol haat en liefde:
Fernando Aramburu – Vaderland
Een familiebijeenkomst in Portugal:
António Lobo Antunes – Dans der verdoemden
Een Amerikaanse familieborrel:
Paula Fox – De kinderen van de weduwe
Een familievakantie:
Emma Straub – Badgasten