En de boer, hij ploegde voort
Spaanse novelle over een olijfboer die alles doet om zijn land te behouden.
“zonder die bomen ben ik alleen maar een man, en dat stelt niet veel voor”. Dit is de zin die alles zegt over deze kleine, intense roman. Een boer die zijn familieland niet wil verkopen, ondanks het vele geld dat hem wordt geboden, ondanks het weer dat hem het boeren haast onmogelijk maakt. Dit alles spelend aan de voet van een berg, El Hacho, in het ruige Spaanse Andalusië.
Het doemscenario hangt boven elke pagina. Alles is in een neerwaartse spiraal: de hongerige stier van de buurman die wordt mishandeld, de te lang durende droogte en zinderende hitte, de bomen wiens wortels nauwelijks nog grip hebben in de uitgedroogde aarde, de verhouding tussen de twee broers, die stilzwijgend en met grote moeite het land bewerken. Je voelt het aankomen: een kleine catastrofe. Ondanks het grote geduld (en goede huwelijk) van Curro’s vrouw, misschien het enige lichtpuntje in het verhaal. Want broer Marie, met wie Curro het land deelt, heeft genoeg van het boeren, dat hem slechts een heel karige boterham oplevert. Hij wil meer voor zijn kinderen. Hij weet hoeveel er is geboden voor het land van zijn vader.
Curro komt er alleen voor te staan. Hitte en vermoeidheid slaan toe, maar Curro weet van geen ophouden, verlegt stenen en aarde opdat de olijven makkelijker geoogst kunnen worden. En dan komt de langverwachte regen. Deze zegening is van korte duur, de regen, die met bakken uit de hemel komt, weet van geen ophouden. En Curro moet de olijven binnenhalen. Oogsten onder stortbuien, in modder en kou, en hij was al zo moe.
Het is een tijdloos verhaaltje over familiebezit en liefde voor het land. Want dat is wat Curro aan dit deel van de berg bindt: zijn voorouders hebben het al wie weet hoelang bestierd. Curro is één met zijn land, hij kent elke boom, elke centimeter grond: het is zijn leven, wat de grond onbetaalbaar maakt. In tegenstelling tot zijn broer, die niet zo’n binding heeft met het land en streeft naar meer welvaart. Een verschil tussen de broers die wel eens noodlottig kan uitpakken.
Hoe vrolijk het er aan de Spaanse kusten toe gaat, hoe onherbergzaam lijkt het Spaanse achterland, geteisterd door uiterste weersomstandigheden. Luis Carrasco is niet de eerste schrijver die dit landschap zo ongenadig weet te beschrijven. Ook Jésus Carrasco schreef een ongeëvenaarde, schitterende roman over het Spaanse landschap met zijn olijfbomen en de teloorgang van een mens: De vlucht. Het hellen van een leven valt in dezelfde categorie: het landschap grijpt je bij de lurven, het verhaal simpel, krachtig, maar wel wat droevig. Een klein meesterwerkje.
Luis Carrasco – Het hellen van een leven (El Hacho, vert. Jona Hoek), Koppernik 2021
Leeslinks:
Over het onbarmhartige Spaanse landschap:
Jésus Carrasco – De vlucht
Het land van de voorouders:
Jésus Carrasco – De grond onder onze voeten
Nog een beklemmende roman waarbij het weer meespeelt:
Selva Almada – Het onweer
Boeren en natuur:
Lukas Maisel – Tanners erf
Cynan Jones – De lange droogte
Charles-Ferdinand Ramuz – De grote angst in de bergen
Australië:
Tim Winton – De herdershut