Sprankelend proza uit Noorwegen
Noorse roman over klein jongetje dat zijn haar verliest.
Even lijkt het erop dat dit boek over een slopende ziekte gaat waaraan de 11-jarige held ten ondergaat. En even lijkt het erop dat dit een boek is over een zielig jongetje dat door klasgenootjes wordt gepest.
Niets van dit alles. Herman gaat over een jongetje dat zijn haar verliest. Wat verder zonder gevolgen zal zijn. Geen dodelijke ziekte dus, maar wel hinderlijk als je het hebt. Net als vroeger bij kinderen die rood haar hadden, voel je je anders en het mikpunt van de plaaggeesten.
Er zijn talrijke boeken verschenen over kinderen die getekend werden door problemen op school dankzij bijvoorbeeld hun rode haar. En ook al zou ‘kaal worden’ in dezelfde categorie kunnen vallen, dit is niet weer zo’n boek. Want het lijkt erop dat Herman zijn problemen met succes gaat verwerken.
Hoewel we natuurlijk niet weten of Lars Saabye Christensen ooit nog een boek over Herman gaat schrijven waarin hij teruggrijpt naar een jeugd vol problemen. Zoals hij deed met dat van Barnum in zijn roman De halfbroer, die als eerste vertaald werd in het Nederlands. De Noorse schrijver oogstte veel succes met dez roman, waarin hij vertelt over een jongetje dat klein van stuk was en moest leren zijn plek in de wereld en in de familiegeschiedenis te vinden. Het is een fors boek dat prachtig geschreven is en nooit verveelt.
Herman is een klein verhaaltje. Geen grootse familiegeschiedenissen die het verhaal omlijsten, maar een heel strak geschreven verhaal gezien vanuit Herman, de hoofdpersoon. We vallen in het leven van een 11-jarig jongetje dat oud genoeg is om de wereld te ontdekken, die lekker eigenwijs is, vol met fantasieën zit en de volwassenen met kinderogen bekijkt. Een jongetje dat zich niet snel op de kop laat zitten en al doende leert met zijn eigen gebreken te leven.
Als je Herman zou ontmoeten zou hij niet opvallen. Hij behoort niet tot de besten van de klas, noch tot de grootste plaaggeesten. Hij is ook niet het sulletje van de klas en laat zich niet door de leraren koeioneren, ook al riskeert hij het aan zijn oor uit het raam gehangen te worden.
Herman ziet zijn ouders als rotsen in de branding van zijn leven, hoewel hij leert dat wanneer zijn ouders te aardig voor hem zijn, er een addertje onder het gras kan schuilen. Hij beseft dat volwassenen niet altijd doen wat ze beloven.
Herman heeft veel vragen waarop hij antwoord probeert te krijgen. Hij gaat graag naar zijn bedlederige opa, maar weet dat hij bij hem veel geduld moet hebben. Voordat die een verhaal afmaakt moet er eerst gebunkerd worden of geslapen. Maar Herman is van plan alle antwoorden te vinden die er zijn. Ook die op vragen over zijn kaalheid. En natuurlijk vallen dan opeens overal kale mannen op. Die ook nog eens beroemd en heel gelukkig kunnen zijn.
Het ‘anders-zijn’ is het hoofdthema. De stijl is onderhoudend en vol krachtig maar korte eigenzinnige dialogen. Misschien nog perfecter als in De Halfbroer. De vertelstijl is helemaal op Herman gericht, ook de taal. Waardoor allerlei zware zaken en grote-mensen-dingen die Herman nog niet begrijpt niet met namen worden benoemd. Alles kunnen we afleiden uit het gedrag van Herman. Hoe hij zich voelt, hoe hij zijn problemen verwerkt, hoe hij langzaam een beetje in opstand komt.
De beeldtaal laat een Noorse stad zien in de jaargetijden waar bomen hun bladeren verliezen of de sneeuw de stad met een witte deken bedekt. En waar Herman zoal over droomt want Herman heeft genoeg fantasie en karakter om je zo te boeien dat je hem niet makkelijk vergeet. Lars Saabye Christensen heeft een pen die je doet hunkeren naar meer en meer.
Herman is in 1990 onder dezelfde titel verfilmd door Erik Gustavson. Maar dat zal de taal niet ten goeden zijn gekomen. Hoe onderhoudend Herman zelf ook is, het is de kracht van Lars Saabye Christensen die dit juweeltje heeft geschapen.
Lars Saabye Christensen – Herman (Herman, vert. Paula Stevens), De Geus 2004
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Yesterday
De halfbroer
Maskerade
Over een Nederlands jongetje dat opgroeit in de jaren 50:
Frans Stuger – Weerloos
Over een dromerig meisje in Amerika:
Mitch Cullin – Getijdenland
Het trieste verhaal van een rood-harige vrouw:
Trezza Azzopardi – Herinner mij
Over een Italiaanse roman waarin een jongetje wordt gepest:
Niccolò Ammaniti – Ik haal je op, ik neem je mee
Een eigenzinnige roman uit Noorwegen:
Erlend Loe – Naïef. Super.