Waar godsdienst toe leidt,
Verhaal over een Indiaas dorpje te midden van de gruwelijkheden tijdens de deling van Brits-India.
In de zomer van 1947, toen India uiteenviel en Pakistan werd uitgeroepen als moslimstaat, begon een grote volksverhuizing, gepaard met enorme moordpartijen tussen hindoestanen, sikhs en moslims. Veel mensen probeerden te vluchten met de trein, die meer dan eens werd aangevallen, waarbij alle passagiers van de een, of de andere godsdienst genadeloos werden afgeslacht. De schatting van de slachtoffers van deze opdeling loopt van tweehonderdduizend (officiële aantal door de Engelsen ingeschat) tot miljoenen mensen. De Indiase schrijver en journalist Khushwant Singh schreef een ingetogen verhaal over deze meer dan zwarte bladzijde uit de Indiase geschiedenis. Trein naar Pakistan kwam al in 1956 uit.
In het fictieve dorpje Mano Majra wordt de rust ruw verstoord wanneer een vooraanstaande inwoner wordt vermoord. Het dorpje, waar hindoes, moslims en sikhs broederlijk naast elkaar leven, was tot nu toe gespaard gebleven door de rassenrellen die elders in het land steeds bloederige vormen aannam en ligt vlakbij de grens van het nieuwe Pakistan, aan de spoorlijn die beide landen verbindt. Hoofdverdachte is Juggut Singh, zeg maar de boef van het dorp, die al menigmaal de gevangenis van binnen heeft gezien. Maar ook de na de moord in het dorp aangekomen vreemdeling, Iqbal, wordt gearresteerd, tot ergernis van een hoge beambte die zich ook net in het dorp heeft geïnstalleerd.
Het verhaal wordt levendig verteld, vooral over de omstandigheden die de deling van India zo dramatisch maakten. Door het verhaal klein te houden, over een onopvallend dorp en zijn inwoners die nauwelijks wisten wat er elders in India gebeurde, weet hij toch een beeld te schetsen van wat er speelde in het hele land. Bovendien kiest hij geen kant. Hij belicht de Indiase wereld van Moslims, Hindoes en Sikhs, de belangrijkste groepen die aan de moordpartijen deelnamen, en beschrijft hoe een vredig dorp opeens kan uiteen vallen in vijandige kampen. Door het vertellen over de kleine gebeurtenissen in het dorp en het weglaten van gruwelijke details weet hij te raken. Geen betere manier om via de kleine mensen de grote geschiedenis weer te geven. Nu, zoveel jaren later, blijkt het een bijna tijdloos verhaal te zijn, een goede reden om alsnog het boek te hebben vertaald.
Khushwant Singh – Trein naar Pakistan (Train to Pakistan, vert. Ankie Blommesteijn), Hollands Diep 2017
Leestips:
Over de opdeling van Brits-Indië:
Aanchal Malhotra – Het eeuwige parfum
Romans met op de achtergrond historische bloedbaden:
Ye Zhoayan – Nanjing 1937, een liefdesgeschiedenis
Alissa York – Vreemde ogen
Arthur Japin – De overgave
John Williams – Butcher’s Crossing
Over drie Sikh vrouwen:
Anita Rau Badami – De roep van de lokvogel
Over Pakistan:
Kamila Shamsie – Kartografie
Nadeem Aslan – De tuin van de blinde
De strijd om Kashmir:
Arundhati Roy – Het ministerie van opperst geluk