Een Colombiaanse Blues
Colombiaanse roman over opgroeien in een wereld vol geweld in Colombia.
Het geluid van vallende dingen kent een indrukwekkende openingsscène: de dood van een nijlpaard uit de verwaarloosde dierentuin van Pablo Escobar, de machtigste drugsbaas van Colombia die in 1993 werd doodgeschoten. Je moet even denken aan de recent uit de Oekraïne verdwenen president Viktor Janoekovytsj, wiens weelderige landgoed, zodra hij de benen had genomen, ook een plek werd waar de bevolking zich kwam vergapen aan dieren en rijkdom.
Het boek heeft meer gemeen met deze woelige dagen. Terwijl de zwarte doos van de verdwenen Maleisische vlucht MH370 waarschijnlijk diep in een oceaan zijn laatste restjes van de batterij optikt, duikt er in het verhaal een illegale kopie op van het laatste gesprek in de cockpit van American Airlines Flight 965, die op 20 december 1995 tijdens het einde van zijn vlucht van Miami naar Cali te pletter vloog tegen een berg. De woorden zijn afkomstig uit de zwarte doos en geven aan dat de piloten hebben zitten blunderen.
Het is niet het enige historische luchtvaartdrama van het boek. Ook de ramp die de Santa Ana vliegshow in Bogota in juli 1938 trof, is opgenomen in het verhaal over een man die een aanslag overleefde, maar er lange tijd over doet om dit te verwerken.
De grootste historische feiten liggen echter in de achtergrond van het verhaal: de gewelddadige sfeer in Colombia tijdens de drugsoorlogen van de jaren 80 en 90. Antonio Yammara groeide op in een sfeer van angst: zo min mogelijk op publieke plekken komen en altijd laten weten of je ergens aankwam. De angst voor kogels en bommen werd werkelijkheid tijdens een aanslag op een vriend, Ricardo Laverda, waar hij bij was: Laverda werd vermoord, Antonio overleefde de schotwond in zijn buik. Maar geestelijk bleef de aanslag knagen en het leven verzieken van Antonio: de grote angst voor nog meer geweld.
Op een dag krijgt Antonio bericht van de dochter van Laverde en besluit hij, net getrouwd en vader, uit te gaan zoeken waarom Laverde was vermoord. Op dit punt komt het krachtige vertelwerk van Vásquez weer naar voren: we krijgen de geschiedenis te horen van Antonio’s biljartvriend: hoe Laverde als kind al gefascineerd raakte door vliegtuigen, later piloot werd en zijn Amerikaanse vrouw ontmoette, die deel uitmaakte van het in 1961 opgerichte idealistische Peace Corps, een Amerikaanse organisatie die vrijwilligers naar arme landen stuurt om met technische inzet de armoede te bestrijden.
We krijgen zo in vogelvlucht een rondleiding door Colombia’s jongste geschiedenis: van de jaren 30 naar de jaren 60 – 70, toen de opkomst van drugs ervoor zorgde dat in arme landbouwgebieden opeens veel geld viel te verdienen.
Het geluid van vallende dingen is het verhaal van twee mensen die diep geraakt zijn door de Colombiaanse geschiedenis. Geweld en drugs hebben hun stempel gedrukt op hun leven, zonder dat ze zelf deel uitmaken van een misdaadgezelschap of drugs gebruiken. Het is een mooi geschreven boek waarin historische feiten gemengd met een fictief verhaal een moderne geschiedenis heeft gecreëerd: liefde, geweld en drugs.
Misschien is dit verhaal wel dicht op de huid van Juan Gabriel Vásquez zelf geschreven: in de historische delen schittert hij als een rasverteller, in de meer persoonlijke en emotionele delen hapert hij een beetje. Wat dat betreft vond ik zijn vorige roman De geheime geschiedenis van Costaguana veel sterker qua verhaal en schrijven. Desondanks is Het geluid van vallende dingen weer een prachtig boek van deze Colombiaanse schrijver, die na jarenlang her en der in Europa te hebben gewoond, weer terugkeerde naar zijn geboortestad. In 2011 ontving hij daar de prestigieuze Colombiaanse literaire prijs Alfaguara voor dit boek over Antonio Yammara en de geschiedenis van Colombia. Hoe groter zijn oeuvre, hoe makkelijker hij kan worden vergeleken met de wereldbekende schrijver van Colombia, Gabriel Garciá Márquez, die ook een mengsel van geschiedenis en fictie gebruikt voor grootse boeken.
Juan Gabriel Vásquez – Het geluid van vallende dingen (El ruido de las cosas al caer, vert. Brigitte Koopmans), Signatuur 2012
Leeslinks:
Van dezelfde auteur:
De geheime geschiedenis van Costaguana
De wereldklassieker uit Colombia:
Gabriel Marciá Márquez – Honderd jaar eenzaamheid
Van andere begaafde Colombiaanse schrijvers:
Pilar Quintana – Het teefje
Evelio Rosero – De vertrapten
Evelio Rosero – De drie Lilla’s
Colombia en zijn drugsoorlogen:
Ingrid de Betancourt – Woede in het hart
Louis de Bernières – Het vrouwenleger van Señor Vivo
Gabriel Garcia Marquéz – Ontvoeringsberichten