Een vloek van de Goden
Engelse hervertelling over de ontmoeting tussen Medusa en Perseus.
In de Netflix-serie Kaos loopt Medusa vrolijk rond in de Hades, een hoofddoek om haar hoofd gewikkeld, papieren in de hand om te controleren of haar werknemers de nieuw aangekomenen in de onderwereld wel goed begeleiden. Wanneer iemand haar herkent, schiet er even een sissende slang van onder haar hoofddoek te voorschijn.
Monsterlijke #MeToo-plegers
De Dolle Mina’s voerden in de jaren 70 actie om voor vrouwen gelijke rechten op te eisen. En nu, zo’n halve eeuw later, is er een feministische beweging in de literatuur ontstaan om de vrouwen in de mythologie te bevrijden van hun ondergeschikte rollen. Terwijl al eerder de goden werden vermenselijkt, zoals Madeline Miller deed in haar prachtige Een lied voor Achilles, krijgen in deze nieuwe stroom vrouwen vooral macht en eer en worden veel mannen afgeschilderd als monsterlijke #MeToo-plegers. Soms leidt dat tot een beetje saaie (want voorspelbare) hervertellingen, maar regelmatig duikt er weer een verhaal op dat van het rechte pad wijkt en weer een nieuwe, verrassende versie aan de mythe toevoegt. Tenslotte zijn mythen vertellingen en geen geschiedenislessen, zoals ook duidelijk in de satirische serie Kaos te zien is.
Lelijke monsters
De Engelse schrijfster Jessie Burton waagde zich ook aan een mythologisch schrijfavontuur en nam als hoofdpersoon Medusa, een van de drie zussen die de monsters Gorgonen vormden, dochters van de zeegoden Porcys en Ceto.
De Gorgonen werden in de oude mythen afgeschilderd als lelijke monsters die je maar beter niet kon aankijken, anders veranderde je in steen. Maar latere versies in de mythologie maakten de Gorgonen steeds mooier, en zeker Medusa, die in tegenstelling tot haar twee zusters Stheno en Euryale, sterfelijk was, werd de knapste van de drie.
Kronkelend nest met slangen
Zo mooi dat in een van de versies van de mythe over Medusa wordt verteld hoe de zeegod Poseidon niet met zijn tengels van haar af kon blijven en haar in een tempel van Athena verkrachtte. Athena was zo kwaad dat Medusa dat in haar tempel liet gebeuren dat ze de prachtige haardos van Medusa in een kronkelend nest van slangen veranderde. Waarna Medusa eeuwige faam genoot met haar slangenhoofd.
Dit is de versie waarvoor Burton ook heeft gekozen. Later leeft Medusa met haar zussen in zelfverkozen verbanning op een onbewoond eiland, waar ze eenzaam haar tijd doorbrengt, terwijl haar zussen overdag elders op jacht gaan. Ze is nog steeds bedroefd en kwaad dat Athena haar zo onjuist heeft behandeld.
De liefde
Op een dag strandt er een jongeman met een hond op het eiland. Medusa weet dat ze zich niet zomaar kan tonen. Athena zei heel duidelijk: “Wee de man die nu nog zo dom is om jou aan te kijken.” Al verstoppertje spelend weet ze toch een relatie op te bouwen met de mooie jongen die Perseus heet. En ze wordt verliefd. Zo ontstaat er een fraaie romance, die Medusa voor haar zussen verbergt, maar de lezer bekruipt wel een gevoel dat dat nooit goed kan aflopen.
Godenliteratuur
In de officiële versie van deze mythe hakt Perseus Medusa’s slangenhoofd af, redt de op een rots vastgebonden Andromeda van een monster en gaat naar huis om zijn moeder te bevrijden uit de klauwen van een koning die hem beval Medusa’s hoofd te gaan halen. Medusa’s hoofd geeft hij als dank aan Athena, die het op een van haar schilden plakt.
Maar dit is Jessie Burton die aan het woord is. En haar eigen draai geeft aan een kleine episode uit de Griekse mythologie. Over een eenzaam meisje dat opgesloten zit in de godenwereld met haar fratsen en voorspellingen. Een romantisch verhaal spelend op een eiland in de blauwe zee. Je moet het ze wel nageven: de arrogante Griekse goden blijven inspireren tot heerlijke literatuur.
Jessie Burton – Medusa (Medusa, vert. Mieke Trouw-Luyckx), Luitingh-Sijthoff, 2023
Leestips:
Over Medusa:
Nathalie Haynes – De blik van Medusa
Over vrouwen in de godenwereld:
Jenifer Saint – Ariadne
Madeline Miller – Circe
Pat Barker – De stilte van de vrouwen
Over Medea:
David Vann – Klare Lucht Zwart
Een satire op de mythe van de Minotaurus:
Viktor Pelevin – De helm der verschrikking