“Dus dit is het leven”
Verhalenbundel rond oudere vrouwen en hun kinderen.
Deze Zuid-Afrikaanse schrijver, sinds 2006 met een Australische nationaliteit, heeft al talrijke romans geschreven, weliswaar heel uiteenlopende boeken, maar familierelaties sluipen vaak in zijn romans rond. Ook schreef hij autobiografische boeken over zijn jeugd (Jongensjaren, Portret van een jongeman en Zomertijd).
Autobiografische aspecten blijven terugkomen in zijn werk. Zo schreef hij een roman met als hoofdpersoon een Australische schrijfster, Elisabeth Costello, die ook wel zijn alter ego wordt genoemd. Deze dame popt vaker op in zijn verhalen, zoals in Dierenleven en zijn laatste verhalenbundel De oude vrouw en de katten, waarin vooral verhalen staan over een al oudere vrouw, die haar nadagen slijt op de plek die ze zelf wil, terwijl haar kinderen haar proberen over te halen in een tehuis, of vlak bij hen te komen wonen. Het is duidelijk dat de schrijver, geboren in 1940, ook in de herfst van zijn leven is beland.
Er is één afwijkend verhaal: over een vrouw die vreemd gaat, zonder schuldgevoel tegenover haar man, met wie ze gelukkig is getrouwd: “Wat ze die middagen doet gebeurt in haar vrije tijd, een tijd waarin ze voor de duur van een uur of twee ophoudt een getrouwde vrouw te zijn en alleen maar zichzelf is.”
De andere verhalen gaan over telkens een andere Elisabeth Costello, die haar volwassen kinderen duidelijk maakt dat ze nog perfect haar mannetje staat in het leven en hun steun nog helemaal niet nodig heeft. Ze verft haar haar, gebruikt opeens make-up en lippenstift, of ze woont in een aftands huis vol met katten en de dorpsgek, die eigenlijk opgesloten had moeten worden, maar bij haar in het gareel loopt. Of haar kinderen willen dat ze uit het verre Australië vertrekt om dichter bij hen te wonen. Tenslotte nog een verhaal over een moeder die haar zoon schrijft over het zien van een documentaire over een kippenslachthuis, een ervaring die ze moeilijk kan vergeten.
In de autobiografische romans kunnen we al opmaken dat Coetzee een soort haat/liefde relatie met zijn moeder had. Deze moeder-zoon relatie komt in beeld in de meeste verhalen, waarin relaties tussen volwassen kinderen en hun ouders stressvol kunnen zijn. Na de jaren die ze samen doorbrachten, komen de jaren waarin ieder zijn eigen weg gaat en men wellicht ook uit elkaar groeit. Wat weten kinderen van hun ouders en wat weten ouders van hun kinderen die een eigen familie hebben gesticht? Waar Coetzee vooral de vinger op legt is dat ouderen als hulpbehoevend worden gezien. Terwijl de oudere vrouw die in zijn verhalen terugkomt, juist nog sterk en eigenzinnig is.
Het boek begint met een verhaal over een vrouw die mensen durft aan te spreken over het asociale gedrag van hun hond, de ontrouwe vrouw is in de bloei van haar leven. De bundel eindigt met een hoofdstuk over de mens, dieren en de dood, en laat tenslotte toch een twijfelende Elisabeth Costello zien. Een mooie verhalencyclus over het leven, die je met de nodige stof tot nadenken achterlaat.
J.M. Coetzee – De oude vrouw en de katten (vert. Peter Bergsma) Cossee 2019
Leestips
Van dezelfde schrijver:
De Pool
Dierenleven
Wachten op de barbaren
Portret van een jongeman
De dood van Jezus
Een zoon en zijn oudere vader:
Daniel Mendelsohn – Een odyssee
Een monoloog van een oudere man:
Yasmina Reza – Droefenis