Er is altijd veel te doen rond de klinieken voor geestelijk gehandicapten. Deze ziekte of aandoening bestaat dan ook uit veel soorten en maten. Ondanks het grote succes (dankzij de gelijknamige verfilming met Jack Nicholson) van En ééntje zag ze vliegen (One flew over the cuckoo’s nest) van de Amerikaanse schrijver Ken Kesey, speelt een psychiatrische kliniek of een patiënt niet vaak de hoofdrol in een boek. Sommige hoofdrolspelers eindigen in een kliniek, of patiënten spelen aan de zijlijn mee.
De Engelse Clare Allan bracht zelf jaren door in psychiatrische inrichtingen. Haar onderhoudende roman is geïnspireerd door haar verblijf daar: over gek zijn en niet gek zijn. Het geeft je te denken over de instellingen. Maar het is vooral de onderhoudende toon dat dit boek tot een topper maakt: Poppy Shakespeare.
De Australische Sofie Laguna werkte in de psychiatrie. Haar ervaringen zette haar aan tot het schrijven van een spannende roman, over een meisje dat nooit het huis uit mocht van haar ouders, maar dan een deur op een kier ziet staan en de voor haar totaal onbekende wijde wereld gaat verkennen. Spannend en mooi; een rijke roman: Één voet verkeerd.
De Amerikaanse schrijver John Wray schreef een prachtige roman over een tienerjongen die uit een psychiatrische instelling ontsnapt. Wray speelt met de lezer, zodat het achtervolgingsverhaal verrassend en onderhoudend is: Lowboy
Veel mensen proberen over hun ziekte of aandoeningen te schrijven. Het is echter maar voor een klein aantal weggelegd om hiermee een literair epos te maken. De Noorse Pelle Sandstrak lukte het een interessante en boeiende autobiografische roman te schrijven over zijn leven met de ziekte Gilles de la Tourette: Mr. Tourette en ik.
Jaap Robben laat een deel van zijn roman Zomervacht spelen in een psychiatrische kliniek waar het broertje van de hoofdpersoon wordt verpleegd. Totdat broertje op zomervakantie naar huis moet. Al met al een aandoenlijk en mooie roman: Zomervacht.
Een andere roman waar een licht geestelijk gehandicapte broer meespeelt, komt van de Engelse schrijver Graham Swift. De verteller doet de geschiedenis van twee families uit de doeken, maar een gebeurtenis uit zijn jeugd blijft maar terugkomen. Tot het geheim er uit is en de familiegeschiedenis zich iets beter laat duiden: Waterland
De Koreaanse Han Kang schreef een bizar verhaal over een vrouw die op een dag besluit vegetarisch te worden. Met verstrekkende gevolgen, die eindigen in een psychiatrische instelling; bizar en krachtig: De vegetariër.
Een kleine gebeurtenis kan grote gevolgen hebben. De Engelse Rachel Joyce schreef een prachtig boek over een jongetje dat meende dat de tijd even een seconde oversloeg: De dag dat de tijd stilstond.