Bergen bedwingen
Amerikaanse road-trip over een moeder op de vlucht.
Ik heb niet zoveel boeken gelezen van de Amerikaanse schrijver Dave Eggers, wiens laatst vertaalde boek De cirkel in 2013 de nodige tongen losmaakte, dankzij het onderwerp nieuwe media. Ik las alweer 16 jaar geleden Eggers’ debuutroman met de opvallend lange titel: Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit en dat was een nieuwe literaire stem uit Amerika, vol voetnoten, intro’s en andere grapjes. Ook zijn roman U zult versteld staan van onze beweeglijkheid kon me bekoren: qua verhaal behoorlijk dilettant, de stijl al iets meer ingetogen, maar wel weer met zo’n onorthodoxe titel. Net zoals deze laatst genoemde roman, is Helden van de grens weer een road-roman: moeder Josie, die haar leven met ex-man en tandartsenpraktijk ontvlucht, trekt met haar twee kinderen in een aftandse camper de rimboe van Alaska in. De titel is niet extravagant, maar wel aantrekkelijk.
Josie’s vijf-jarige dochter Ana is op de wereld gekomen met een feilloos gevoel om dingen stuk te maken. Tja, denk je in het begin, je zult maar zo’n kind hebben dat je niet uit het oog kunt verliezen, omdat het je altijd in de problemen brengt. Maar Josie heeft gelukkig ook een oudere zoon, Paul, die als acht-jarige zeer plichtsgetrouw op zijn zusje past. Wanneer moeder en kinderen door Alaska trekken, en we Josie beter leren kennen, zowel haar verleden, als haar reactievermogen, dan begin je ook wel eens te denken: je zult maar zo’n moeder hebben. Het is een tragisch-komische roadtrip, waarin steeds duidelijker wordt dat Josie’s talent voor opvoeding behoorlijk wat steken laat vallen en haar verleden haar begint in te halen. Bang dat haar ex-man haar opspoort, blijft Josie haar kinderen besluiteloos onbekende paden opsturen, alleen achtervolgd door de rook van bosbranden. Als een beschermende moederkloek breekt ze in in leegstaande huisjes om er wat dagen in door te brengen. Het wilde Alaska vormt echter geen al te grote confrontatie – ze komen overal wel een dorpje met winkel of een camping tegen. Het is Josie’s weggestopte verleden dat als een berg voor haar neus verrijst en geen alcohol helpt meer deze reus te doen slinken.
Het verhaal is op z’n Eggers doorspekt met maatschappijkritiek: scholen waar je als ouder steeds meer wordt verwacht te participeren, klanten die om het even gigantische schadeclaims kunnen vorderen, wapens en giga-supermarkten. Maar ook de natuur krijgt een plek: uitgestrekte wildernis waar mensen wonen die genoeg van de maatschappij hebben, bergen en bossen waar je je geheel vrij kunt voelen, en de andere kant van de natuur: rampen, zoals bosbranden. De natuur is in dit verhaal de zuiverende factor: Paul begint mondiger te worden, Anna lijkt te worden getemd door de wildernis en Josie beklimt haar verleden om een beter zicht op haar leven te krijgen. Gedurende de hele tocht probeert ze alles waar ze mee moet afrekenen in een musical om te zetten. Uiteindelijk zal ze haar concert ook krijgen, een voor mij totaal absurde scène. Maar alles is blijkbaar mogelijk in Alaska.
De kleine avonturen kabbelen als een idyllisch beekje voort, hier en daar met een stroomversnelling. De laatste pagina’s stormen af op een levensgevaarlijk hoge waterval. De anti-climax is echter ontnuchterend en teleurstellend. Er zijn critici die dit boek loven als misschien wel het beste boek van Eggers. Ikzelf was een beetje teleurgesteld, niet alleen over het einde, maar over het gehele verhaal: zijn ooit zo vernieuwende stem heeft zich neergelegd bij een degelijk verhaal. Ook al steekt de satire af en toe de kop op, er zat niet echt veel pit in; Josie’s reis naar haar innerlijke werd nauwelijks op de spits gedreven en dat wilde Alaska vond ik ook maar tegenvallen. Blijft over: een onderhoudende leeservaring, zonder al te veel indrukken na te laten.
Dave Eggers – Helden van de grens (Heroes Of The Frontier, vert. Monique ter Berg, Brenda Mudde, Elles Tukker en Maarten van der Werf), Lebowski Publishers 2016
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit
U zult versteld staan van onze beweeglijkheid
Een schokkend relaas over een vluchtende moeder en dochter:
J.T. Leroy – Het hart is bovenal bedrieglijk
Het echte wilde Alaska:
David Vann – Caribou Island
T.C. Boyle – Verloren nachten
Over een jacht op een man in de wildernis van Montana:
Smith Henderson – Montana