Over onze eeuwige wereld
Een verhaal tot in de toekomst over een vrouw en de terreur van tijdloze mensen.
David Mitchell’s grote Nederlandse doorbraak was met zijn roman De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet. Maar tegelijkertijd kreeg hij ook meer bekendheid dankzij de verfilming van zijn boek Wolkenatlas, een boek meer in zijn stijl, omdat Mitchell graag in verhalen vertelt. Net zoals het verhaal over Jacob Zoet kent zijn semi-autobiografische roman Dertien maar één hoofdverhaal. DroomNummerNegen bevat echter 9 aan elkaar gekoppelde verhalen, Wolkenatlas 6, De Geestverwantschap 9 en ook zijn nieuwe roman Tijdmeters heeft 6 verhalen, die echter wel met heel dikke draden zijn verbonden: het leven van Holly Sykes én de wereld van de Chronometristen en de Anachroneten.
In de meeste van zijn boeken jongleert Mitchell met de tijd. Zijn verhalen spelen zowel in verleden, heden als toekomst, én er zijn diverse stijlen in één boek te vinden. De hoofdstukken in Tijdmeters zijn chronologisch gerangschikt, volgens het leven van Holly Sykes: Holly, die op 15-jarige leeftijd na een ruzie het ouderlijk huis verlaat, Holly als jonge vrouw werkend in Zwitserland, Holly en haar man, die oorlogscorrespondent is en weer naar het front vertrekt, Holly als bekende schrijfster, Holly als alleenstaande moeder én grootmoeder en Holly in de toekomst. Doordat de vier middelste hoofdstukken elk over iemand anders gaat, wordt haar leven telkens net anders belicht: door de blasé in Cambridge studerende Hugo Lamb, Holly’s man en oorlogscorrespondent Ed Brubeck, de tanende schrijver Crispin Hershey en de Chronometrist dokter Marinus.
De verhalen van Mitchell spelen zich af over de hele wereld. Tijdens het lezen van een van zijn boeken, leg je duizenden kilometers af en wordt je van het ene naar het andere continent geslingerd. Ook Tijdmeters speelt in verschillende landen zoals Engeland, Zwitserland, Amerika, IJsland, Colombia en Ierland.
Wat opvalt in Tijdmeters is dat Mitchell het gehele verhaal in de ban van de fantasy heeft gezet. Want al in het eerste hoofdstuk gebeuren er onverklaarbare dingen met Holly. En zo worden we langzaam naar het hoogtepunt van het verhaal geleid in hoofdstuk 5: een ware veldslag tussen Chronometristen, die na hun dood in een jong lichaam terugkeren naar het leven, en de Anachroneten, die na hun dood ook naar het leven terugkeren, maar hiervoor een mens moeten doden.
De oorlog tussen deze twee groepen wordt al snel aangekondigd, maar de fantasiestijl neemt alleen het vijfde hoofdstuk echt over, wanneer de meeste personages over buitenaardse krachten beschikken, de magie eraf spat en de kleine puzzelstukjes op hun plaats gaan vallen: wat is de rol van Holly, Hugo Lamb en Crispin Hershey en wat is er met Holly’s verdwenen broertje gebeurd?
Ik persoonlijk vond dit hoofdstuk het minste van het boek. De situatie ligt ingewikkeld en er komen te veel namen in voor van personen die met elkaar verstrengeld zijn. Het lijkt erop dat Mitchell niet alleen jongleert met de tijd, maar in dit hoofdstuk ook met zijn personages.
Gelukkig wordt het verhaal afgerond met een zesde hoofdstuk, waarin Mitchell’s vertelstijl én fantasie weer een prachtig geheel vormen: het jaar 2043, waarin de wereld in vrije val is geraakt: landen zijn uiteen gevallen, er is een tekort aan energie en plunderende bendes maken het leven bijzonder onveilig. Dit is weer een fraaie visie op de wereld die ons te wachten staat en komt daarom harder aan dan de slag tussen de Chronometristen en de Anachroneten.
Mitchell is altijd al begaan met onze wereld, en hoe we die aan het verpesten zijn. Hij is een kind van zijn tijd, waarin oorlogscorrespondenten worden geconfronteerd met de moraal van hun werk en het einde van de ellende van bootvluchtelingen nog lang niet in zicht is. Bovendien levert hij onderhoudende scènes: hoe een student uit de middenklasse met alle middelen een plek probeert te veroveren in het milieu van de rijke studenten en hoe een gevierd schrijver, pissig omdat het succes hem verlaat, op ontluisterende wijze collega’s en andere mensen om hem heen beschrijft en behandelt. Dat daar nu ook ‘wijze’ mannen aan worden toegevoegd die een eeuwig leven lijken te hebben, mag de pret van het lezen van dit boek niet drukken: er staan genoeg andere verhalen in die zeer de moeite waard zijn.
Op de eerste plaats is Mitchell een heel goede schrijver die een pakkende stijl heeft. Maar zijn verhalen zijn dusdanig aan elkaar geregen, dat het geen boeken zijn die je in één adem uitleest. Mitchell laat altijd ruimte om na te denken, om je te bezinnen tussendoor. In dit boek heeft hij bovendien puzzelstukjes geïntroduceerd, die het boek spannend maken. Ook al houdt niet iedereen van de fantasy stijl, Tijdmeters is wederom een totaal nieuw boek dat zijn sporen heeft verdiend in de literaire wereld.
David Mitchell – Tijdmeters (The Bone Clocks, vert. Harm Damsma en Niek Miedema), Nieuw Amsterdam 2014
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Utopia Avenue
Doorgang
De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet
Wolkenatlas
Dertien
DroomNummerNegen
De Geestverwantschap
Een grote schrijver met een beetje fantasy:
Haruki Murakami – 1Q84
Een visie op het einde van onze maatschappij:
Threes Anna – Het laatste land
Assaf Gavron – Hydromania
Peter Heller – De hondsster
Davide Longo – De verticale man
Cormac McCarthy – De weg
Frank Schätzing – De zwerm