Een droom als de motor van het leven
Italiaanse roman over een man die zijn droom over de perfecte weg najaagt.
Het verhaal vangt aan met de beruchte race Parijs-Madrid die in 1903 door de Franse regering werd afgebroken, omdat de snelheidsmaniakken al over de 10 slachtoffers hadden veroorzaakt.
Een jaar later besluit de Italiaanse boer, Libero Parri, zijn koeien in te ruilen voor een garage. Hij is gefascineerd door de automobielen die mondjesmaat in het noorden van Italië op de wegen verschijnen. Net als zijn zoontje Ultimo, die zijn hele leven het beeld niet kan vergeten van een voorbij racende auto die opdoemde uit een grote stofwolk.
Wanneer zijn vader hem iets over de passie voor automobielen en dromen probeert uit te leggen, vindt ook Ultimo zijn droom: de weg waarover een auto moet razen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bij de Slag bij Caporetto in 1917 weet Ultimo samen met een vriend te ontsnappen uit de loopgraven. Hij weet zelfs bijna te ontkomen aan krijgsgevangenschap.
Wanneer Ultimo in de jaren 20 opduikt in Amerika, waar hij chauffeur is voor Elizaveta, een Russische prinses die Steinway piano’s aan de mensen probeert te slijten door ze gratis pianolessen te geven, blijkt dat Ultimo zijn droom nog steeds niet is vergeten.
In 1950 bezoekt Ultimo Italië om zijn vriend uit de oorlog te ontmoeten. Hij heeft in een restaurant afgesproken, waar ze elk jaar uitkijken naar de Grote Race, een beroemde autorace, die ook die nacht langs raast.
Na de dood van haar man ziet Elizaveta het als haar levenstaak om Ultimo te zoeken, of in ieder geval uit te vinden of hij zijn droom ooit heeft kunnen waarmaken: een autocircuit met 18 bochten.
De hoofdpersoon Ultimo, de eerste en laatste zoon van Libero en Florence Parri, is voor de lezer een langs stormende raceauto in een stofwolk. We vangen een glimp van hem op, we zien hem zich door het leven manoeuvreren, maar de ultieme Ultimo krijgen we niet te pakken. Waar we wel over leren is over een persoon die zijn droom achternagaat.
Net als in Alessandro Baricco’s verhaal Land van glas (1996) probeert een persoon te leven voor zijn droom. In Dit verhaal is het Ultimo die droomt over een weg waarover auto’s ongelimiteerd snel rondjes kunnen rijden. Maar niet zomaar rechttoe, rechtaan. De baan moet bestaan uit bochten die het leven voorstellen. Een grote bobbel in de weg, waarop je als je erover heen vliegt, je eigen naam kunt uitschreeuwen, gevaarlijke bochten die de auto verder door het leven doen scheuren, sensaties die het leven doen voortgaan.
Want wat is een leven zonder bobbels? Wanneer Ultimo in 1950 in Italië in gesprek raakt met een vrouw van een herberg die elk jaar uitkijkt naar de Grote Race die daar voorbijraast, komt de vergelijking tussen autoraces over openbare wegen en circuits aan de orde. ” ‘Dat heeft niets poëtisch meer, niets heroïsch, niets’, zei de vrouw. “Ze rijden gewoon duizend keer hetzelfde rondje, als dolgedraaide dieren.'”
Tijdens de race Parijs-Madrid in 1903 vielen over de tien doden, voordat de race werd stopgezet. Ook de beroemde Mille Miglia, de Grote Race waarover in Dit verhaal wordt verteld, kende zijn tragedies. Begonnen in 1927 werd deze populaire autorace over de Italiaanse wegen na 1957 gestopt vanwege een tragisch ongeluk waarbij een coureur 11 toeschouwers meenam in zijn dood. Sindsdien is het een rally geworden, waarbij voorgeschreven snelheden en andere regels worden gehandhaafd. Tegenwoordig is het een populaire rally van klassieke auto’s die nog steeds duizenden toeschouwers trekt.
Ultimo zelf heeft genoeg bobbels in zijn leven gekend. Het ongeluk van zijn vader en de dood van de graaf. De Eerste en Tweede Wereldoorlog, hoewel hij in de Tweede Oorlog als vliegtuigmechanicus ver van het front werkte. Ultimo begrijpt de sensatiezucht van de toeschouwers die het stof van magische voorbijrazende auto’s niet alleen willen zien, maar ook willen ruiken en voelen. En daarom heeft Ultimo die droom: een veilig circuit, waarbij echter genoeg sensaties vrijkomen.
De Italiaanse schrijver Alessandro Baricco heeft in eerdere romans al bewezen een meester in verhalen vertellen te zijn, waarbij hij stijl en fantasie gelijk laat opgaan. In City lopen de verhalen door elkaar heen, als Russische Matrjoschka poppetjes waarvan de een in de ander zit. In Oceaan van een zee waarin een groep reizigers is gestrand, komen ook talloze verhalen voor die elkaar kruisen.
Barrico’s in Nederland laatst gepubliceerde boeken, Zonder bloed en een interpretatie van de Ilias van Homerus (De Ilias van Homerus), zijn misschien wat rechtlijniger verteld, net als zijn zo geprezen sprookje voor volwassenen Zijde. Alessandro Baricco is echter op zijn best wanneer hij verschillende verhalen en stijlen gebruikt om één roman te schrijven. Wat hij wederom heeft bewezen met Dit verhaal. Een prachtig geschreven, pakkend, boeiend en beeldend boek waarbij het stof van de geschiedenis van de bladzijdes waait. Waarin automobielen met hun legendarische rijders weer tot leven worden gewekt en waarin karakteristieke personages bewijzen dat dromen de motor van het leven kunnen zijn.
Alessandro Baricco – Dit verhaal (Questa storia, vert. Manon Smits), De Bezige Bij, 2007
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Abel
De jonge bruid
Novecento
Driemaal bij dageraad
Mr. Gwyn
De Ilias van Homerus
Zonder bloed
Land van glas
Oceaan van een zee
Zijde
City
Een verhaal rond de Grand Prix van Monaco:
Peter Terrin – Monte Carlo
Over de beroemde Australische Tedex Trial rally:
Peter Carey – Ver van huis