Over een prachtige familie-bitch
Satirische Amerikaanse familieroman waar met de dood van de vader de linkse denkbeelden sneuvelen.
Vroeger waren het de ouders die te maken kregen met de linkse en vrije denkbeelden van hun kinderen. Nu zijn de rollen vaak omgedraaid en zoals het heerlijk op de spits werd gedreven in de Engelse komische serie Absolutely Fabulous van Jennifer Saunders, waarin de preutse tiener Saffy keer op keer botst met haar excentrieke ex-hippie-moeder Eddy en vriendin Patsy, keren de kinderen zich juist af van hun vrije opvoeding en hard blatende ouders om meer houvast voor hun leven te vinden in meer conventionelere regels.
Nu zijn Audrey Litvinoff en haar vriendin Jean niet echt te vergelijken met het flamboyante duo Eddy en Patsy, maar net als in Absolutely Fabulous keren de dochters in De idealisten zich van hun moeder af, en vooral van de denkbeelden die ze als kinderen kregen ingehamerd.
De Engelse Audrey ontmoet de linkse Amerikaanse advocaat Joel Litvinoff in de jaren zestig in Londen. Als hij haar aanbiedt mee terug naar New York te gaan, neemt ze dit aanbod zonder aarzelen aan. Veertig jaar later zijn de kinderen het huis uit en blijkt Audrey haar mans denkbeelden volledig in haar leven geïntegreerd te hebben. Waar ze vroeger echter nog met haar grote mond en radicaal linkse beelden de show mee stal, is nu verlept tot een rigide kijk op de wereld, waar niemand meer om kan lachen. Audrey wordt achter haar rug uitgelachen en terroriseert haar kinderen met haar starre denkbeelden.
Dochter Rosa, die menig beroemde links-revolutionair heeft ontmoet dankzij haar ouders, bestudeert de revolutie van nabij in Cuba. Toch blijkt dat haar niet gelukkig te maken. Teruggekomen in New York stapt ze bij toeval een Joodse synagoge binnen en ontdekt ze dat ze zich voelt aangetrokken tot het orthodoxe Joodse geloof, de roots van haar ouders. Ze gaat op onderzoek uit.
De andere dochter, Karla, is meer het buitenbeentje van de familie omdat ze politiek niet actief is. Ze is echter wel getrouwd met een vakbondsman, die de familie van de beroemde advocaat Joel Litvinoff op handen draagt. Karla, die altijd al problemen met haar gewicht heeft gehad, en blij was dat de knappe Mike op haar viel ondanks haar tekorten, merkt echter dat haar huwelijk te steriel is.
De enige telg die Audrey’s woede nooit over zich heen krijgt, is de aangenomen zoon Lenny, die verslavingsproblemen heeft, maar die met zijn junkgedrag zijn moeder niet op de kast krijgt.
Als Joel een kleine beroerte krijgt en in een coma raakt, worden de kinderen dagelijks geconfronteerd met hun ouder wordende moeder, die gewend is de wereld naar haar starre hand te zetten, dokters uitscheldt, kinderen terecht wijst of ze zelfs het ziekenhuis uitstuurt, kortom, er is crisis in de familie Litvinoff, zeker wanneer de niet-gelovige Audrey verneemt dat Rosa haar Joodse roots volgt en Joel nog een vrouw en kind verbergt. Karla verbergt angstvallig het feit dat ze vreemd gaat met een lieve, Egyptische man, die alles aan Karla mooi vindt. Is haar huwelijk nog te redden?
Deze op het eerste gezicht idealistische familie vol sociaal-linkse ideeën wordt door Zoë Heller hardhandig ontmaskerd. Omdat vader Joel een bekende advocaat is van zowel terroristen als politieke criminelen, bleef de familie als één blok trots achter hem en zijun denkbeelden staan. Audrey is hierdoor de kenau van de familie geworden: zij weigert haar mans idealen af te vallen, zelfs wanneer blijkt dat Joel best wel eens van zijn hoogstaande pad was geweken.
Audrey blijkt ook al geen liefhebbende moeder te zijn; na de geboorte van haar twee dochters bleef haar moederinstinct weg en was het Joel die zijn dochters de meeste liefde gaf. Het moederinstinct werd pas wakker toen ze Lenny ontmoette, de zoon van een bankovervalster. Lenny wordt geadopteerd door de familie Litvinoff, maar blijkt als enige telg van de familie totaal niet in politiek te zijn geïnteresseerd, en stort zich in de wereld van de drugs. Audrey legt hem geen strobreed in de weg.
Vooral het karakter van Audrey groeit in het verhaal uit tot een karikatuur van een genadeloze bitch. De zoektochten van de de twee dochters zijn wat milder uitgedrukt, hoewel Rosa’s ontdekkingen in de orthodoxe wereld wel soms tot hilarische beelden leiden.
Het zijn niet zozeer de linkse denkbeelden die in het verhaal worden gehekeld, maar het feit dat ouders hun kinderen dogma’s opleggen. In het geval van Audrey, is dit een beetje uit de hand gelopen. Audrey houdt zo vast aan haar reeds verouderde linkse wereld, dat ze niets duldt van haar dochters wat niet met haar ideeën strookt. Ze scheldt, ze minacht, ze vernedert haar dochters in naam van haar ideeën, die eigenlijk de ideeën van de vader zijn. En zo komen de dochters er eindelijk achter dat kinderen een eigen weg in de wereld moeten zoeken. Hun vader in coma, hun moeder totaal de weg kwijt, nu is het tijd om zich los te maken van hun ouders’ wereld.
Zoë Heller’s bondige dialogen doen denken aan de familieroman De correcties van Jonathan Franzen. Het is een meeslepende stijl die je meteen deel maakt van de familie Litvinoff. De idealisten is een sterke roman en een waardige opvolger van Zoë Hellers vorige roman Kroniek van een schandaal.
Zoë Heller – De idealisten (The Believers, vert. Mechteld Claessens en Frans van Delft), Archipel 2008
Leessuggesties:
Van dezelfde schrijfster:
Kroniek van een schandaal
Familiesatires:
Jonathan Franzen – De correcties
Jonathan Franzen – Vrijheid
Jonathan Franzen – Kruispunt
Paula Fox – De kinderen van de weduwe