Fanatici
Belgische roman over een wetenschapper die doordraait.
Gram Goetleven is verbonden aan het computertechnische bedrijf Carnitec waar hij meehelpt aan de ontwikkeling van een superintelligente robot: Baby. Baby zal qua intelligentie hoog boven de mensheid uitstijgen. Hij is gemaakt om te overleven. Gram Goetleven voelt precies hoe de robot zijn werk gaat doen: de mens zal overbodig worden, elk mens zal een ‘achterblijver’ worden. Gram Goetleven is door dokter Benjamin Miami, de uitvinder van Baby, uitgenodigd om op een congres in Austin de introductielezing te geven. Hij voelt zich vereerd, en weet dat hij de beste is. De meeste van zijn collega’s mijdt hij, vrouwen vindt hij niets. De enige uitlaatklep die Gram zich gunt, is een bezoekje aan de ‘Dark Rooms’, waar je in ieder geval anoniem blijft.
Gram Goetleven leeft voor zijn werk en de toekomst. Hij is daarom zeer verstoord wanneer zijn aftakelende vader steeds meer aandacht vraagt. Hij ondergaat elk bezoek als een kwelling. Kort voor hij naar Amerika gaat, overlijdt zijn vader. En hoe Gram ook na de begrafenis zijn best doet om alle treurigheid zo snel mogelijk te vergeten en zich te concentreren op de lezing, het verleden lijkt hem in te halen. Als hij tenslotte in het vliegtuig stapt komt daar nog een hindernis bij.
De Belgische schrijver Yves Petry heeft geen medelijden met zijn personages. Ze worden keihard op papier gezet: de vader die openlijk zijn bizarre seksleven met zijn zoon wil bespreken en de zoon die op zijn minst niet van mensen houdt, ook niet van zijn ouders.
In het verhaal krijgen arrogante wetenschappers de deksel op hun kop en geeft Yves Petry een interessante stelling: techniek dient niet de mens, maar zal de mens overstijgen. Het is de bedoeling dat ‘Baby’, de super robot, alle mensen zal overleven en hen met hun schamele intelligentie ver achter zich zal laten. Gram heeft medelijden met de mensheid, tegelijkertijd voelt hij zich verheven boven de mensen, omdat hij het heilige doel dient: Baby.
Gram wordt zo een icoon van de fanatici, zoals een godsdienstfanaticus die een onmogelijk doel nastreeft. Zijn tegenspeler is dokter Bitschkowa, een vrouw die de media bespeelt met haar burgerlijkheid: beelden over haar gelukkige gezinnetje en haar mooie hobby’s. Gram verafschuwt haar, en met haar alle mensen die maar een zweem van normaalheid over zich hebben.
Yves Petry schetst hiermee een zwartgallig leven, want Gram is niet wars van kritiek op de moderne maatschappij. Sociale, culturele en politieke items dwalen door het verhaal: sekstoerisme, gymnastiek tijdens het werk, ouder-kind-relatie. En bovenal: hoe dierlijk is de mens?
Inhoudelijk lijkt Petry’s verhaal op maatschappelijk sociale kritieken, die bijvoorbeeld de Franse schrijver Michel Houellebecq gebruikt voor zijn romans. Alleen zijn de woorden en de beelden die Petry gebruikt vele malen prozaïscher en trefzekerder. Onder zijn mooie zinnen loeren sarcasme en humor om de lezer te verleiden. En mede door zijn karikaturale personages, bereikt hij een niveau dat voor de lezer een aangename verrassing is: het verhaal is een uitdaging om te lezen. Niet altijd even licht, maar voor degene die er tijd voor uittrekt om de woorden van Petry tot zich te nemen, zal het niet makkelijk zijn om het boek weg te leggen. Yves Petry is niet alleen een groot schrijver, maar ook zijn ideeën zijn heel aantrekkelijk.
Yves Petry – De achterblijver, De Bezige Bij, 2006
Leeslinks:
Van dezelfde schrijver:
De geesten
De Franse tegenhanger over seks en wetenschap:
Michel Houellebecq – Mogelijkheid van een eiland
Nog meer blikken op toekomst en wetenschap:
J.G. Ballard – Super-Cannes
Peter Verhelst – Zwerm
David Mitchell – Wolkenatlas
Frank Schätzing – De zwerm
Over een fanaticus:
John Updike – De terrorist