Muziek doet leven
Franse roman over het geheim van een muziekinstrument.
Yasmine Ghata werd in 1975 in Parijs geboren. Haar moeder, Vénus Khoury Ghata, was Libanees en woont sinds 1972 in Parijs. Yasmine Ghata heeft haar schrijverstalent van haar moeder, die al vele romans en dichtbundels heeft gepubliceerd. Yasmine studeerde kunstgeschiedenis en is gespecialiseerd in de islamitische kunst.
Haar al eerder gepubliceerde roman De nacht der kalligrafie is een ode op de oude kunst van het schoonschrijven: kalligraferen is niet alleen maar een kwestie van lijnen trekken, maar het is je hand laten leiden door goddelijke inspiratie.
In De tar van mijn vader speelt het uit het centraal Azië stammende snaarinstrument de tar een belangrijke rol. En net als het kalligraferen, krijgt ook de tar bovenmenselijke eigenschappen: het snaarinstrument met de lange hals herkent zijn eigenaar en alleen de nazaten van de eigenaar kunnen de lieflijke tonen uit zijn klankkast lokken. Een andere tar, die wat later in het verhaal verschijnt, weet zelfs mensen te genezen en geluk te brengen.
Het verhaal over de twee broers, Hossein en Nur, draait om deze eigenschap van de tar. Hun vader Witbaard is gestorven, maar het lukt Hossein niet de tar te bespelen. De jongens gaan zelfs zo ver in hun verbittering hierover, dat ze de snaren verbranden. Maar daar krijgen ze spijt van. Ze besluiten om nieuwe snaren te gaan kopen in het naburige dorp Ardabil waar, naar men zegt, de beste snarenmaker woont. Maar alles wat hen daar wacht is gevangenschap… Uiteindelijk draait dit onderhoudend vertelde verhaal uit op een geschiedenis van jaloezie tussen de tarspelers Witbaard en Mohsen. Maar het is ook het verhaal van een man die vrouw en kinderen verwaarloosde en met zijn tar door de omgeving zwierf van kroeg naar kroeg, vaak bedwelmd door opium. En zelfs na zijn dood bleef hij zijn vrouw lastigvallen met zijn aanwezigheid.
Het verhaal leest als een sprookje en speelt ook in een tijd waarin het reizen naar een volgend dorp een avontuurlijke onderneming was. Het was een tijd waarin tradities het leven tekenden en waarin het volk in alle eenvoud leefde en alles aanbad dat hun leven beter maakte, ook al was het een blinde man die op goddelijke wijze een tar bespeelde.
De meeste instrumenten die een rol in de literatuur spelen zijn piano’s. Zo is er het prachtige verhaal De pianostemmer van Daniel Mason over een Londense man die naar Birma afreist om daar een piano te gaan stemmen. Ook de piano uit het verfilmde boek The piano van Jane Campion heeft genoeg bekendheid gekregen. In De tar van mijn vader is het een zeer oud traditioneel muziekinstrument dat de wereldgeschiedenis nauwelijks heeft overleefd, maar toch nog in verschillende streken bestaat, zoals in Nuristan in Afghanistan. Daar begeleiden de tars nog liederen die duizenden jaren oud zijn. In het magische verhaal van De tar van mijn vader maak je kennis met een instrument dat niet alleen hemelse tonen liet horen, maar een actief deel in de samenleving had.
Yasmine Ghata – De tar van mijn vader (Le târ de mon père, vert. Irene Beckers), Arbeiderspers 2009
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
De nacht der kalligrafen
Piano’s in de hoofdrol:
Sophy Roberts – De verdwenen piano’s van Siberië
José Luís Peixoto – Het pianokerkhof
Daniel Mason – De pianostemmer
Jane Campion – De piano
Over een viool:
Jaume Cabré – De bekentenis van Adrià