Een fascinerende blik in toekomst en verleden
Turbulente Indiase roman die verhaalt over 3 generaties Indiërs, van 1930 tot 2030.
Het is 2030. Samen met zijn vrienden Viral en Kalikaku is Paresh Bhatt de 21ste eeuw ingegaan, die turbulent is en vol oorlog. Al stoeiend met de ‘moderne’ apparatuur overdenkt Paresh zijn leven. Paresh is een al oude Indiase fotograaf, die zich zorgen maakt over zijn dochter Para, die ergens in een ruimtestation verblijft, van waaruit ze als vechtpiloot in de Grote Oorlog strijdt tegen vijand nr. 1 van India: Pak-Saudi (Pakistan-Saoudie Arabië). Hij vraagt zich af hoe het mogelijk is dat een meisje, die zoveel op haar oma Suman lijkt die tegen geweld was, een zo gewelddadige carrière heeft uitgekozen.
Paresh is een Gujurati en zijn vader was de schrijver Mahadev Bhatt, die zijn moeder, Suman, bij een geweldloze demonstratie tegen de Engelsen in Ahmedabad ontmoette. Paresh’ werk heeft succes tot in Europa, waar hij een tijd in Parijs heeft gewoond, en waar hij van de Duitse Anna zijn dochter Para heeft gekregen. Hoewel hij in Parijs vereerd werd als fotograaf, werd het milieu in Europa zo racistisch, dat hij toch weer terugging naar India.
Para op haar beurt heeft boosheid in zich: is zij wel uit liefde geboren? Verscheurd tussen twee ouderlijke nationaliteiten, een Duitse moeder en Indiase vader, én een jeugd in Parijs, heeft zij voor haar vaderland India en haar familienaam Bhatt gekozen en zal zij haar land tot de dood verdedigen. Haar laatste teken van leven is een handgeschreven briefje aan haar vader met de vulpen van haar opa.
Ruchir Joshi, een Indiase documentairemaker, vertelt een wirwar van verhalen, die rondspringen in één eeuw, waarvan zo’n 30 jaar toekomst. Van algemene beschouwingen over politiek en oorlogen, naar intieme details van het gewone leven. Nu eens niet verteld vanuit het perspectief van de armoede of de poëzie van het Indiase leven, maar vanuit een spectrum van politiek, macht en oorlog.
Via een toekomst vol nieuwe technische snufjes stuift de schrijver het caleidoscopische verleden in en zoomt soms ook in op huiselijke taferelen van de midden-klasse familie Bhatt. Soms spannend, soms poëtisch, soms vol humor, soms verwarrend, intrigerend.
Het gaat over 3 generaties Indiërs, die allen in hun eigen tijd leefden: Mahadev en Suman Bhatt, die demonstreerden tegen de Engelsen en vervolgens hun leven opbouwden in Calcutta, dat uitgroeide tot een miljoenenstad. Hun achtergrond is het India van de Indiase onafhankelijkheid, het ontstaan van Pakistan en de Tweede Wereldoorlog. Paresh, hun zoon, wordt fotograaf en verkent de grenzen van kunst in de hedendaagse internationale wereld. Zijn dochter Para, geboren in een internationaal tijdperk van computers- en videospelletjes, gaat actief aan de futuristische oorlog mee doen.
Ruchir Joshi’s toekomstvisies zijn mooi gedoseerd en niet overdreven. Ze volgen interessante gedachtengangen. India zit vol met Japanners, die de dienst uit lijken te maken, zowel op technisch gebied als in het dagelijks leven. De technische snufjes, zoals communicatiesystemen, waterpillen en computerspelletjes, worden zonder al te grote ophef beschreven en zijn soms vermakelijk (kleding!). Hoewel je je af en toe in een science fiction-roman waant, blijft de hedendaagse tijd de boventoon voeren.
De diverse verhalen springen van de hak op de tak, net als de hoofdpersonages. Niet alle verhalen zijn duidelijk, zoals dat van Kalidas en Bose in de Russische Goelag Archipel, maar uiteindelijk laat de schrijver wel alle lijnen weer samenkomen. Zoals de verhalen een mengelmoes van tijden en personen zijn, is ook de schrijfstijl van Ruchir Joshi: sommige korte zinnen of uitroepen zijn in het Indiaas, soms zelfs niet vertaald.
De stijl is Indiaas/Engels en voert de boventoon, wat het boek bij vlagen zelfs komisch maakt. De laatste straaljagerlach is heel origineel opgezet, het verhaal is boeiend en onderhoudend, de schrijfstijl is heerlijk. Een boek voor India-liefhebbers, uiteraard, maar ook voor vliegtuigliefhebbers (want die vliegen je gedurende alle verhalen om de oren, met merk + typenummer), voor historici wegens interessante toekomstvisies, maar bovenal een boek voor literatuurliefhebbers. Een boek om meteen weer opnieuw in te beginnen.
Ruchir Joshi – De laatste straaljagerlach (The last jet-engine laugh) De Geus, 2003
Leestips:
Een andere grootse familieroman over India:
Abraham Verghese – Het verbond van het water
Vikram Seth – De geschikte jongen
Een indrukwekkend boek over India:
Over het conflict tussen Pakistan en India:
Kushwant Singh – Trein naar Pakistan
Over een vrouwelijke piloot en vliegtuigen: