Schrikkelseconden
Engelse roman over schuldgevoel.
In 1972 besloot men het systeem in te voeren om schrikkelseconden aan de tijd toe te voegen, zodat het verschil tussen de zonnetijd en die van de atoomklokken (waarop we onze tijd baseren) miniem blijft. In dat jaar werden er 2 seconden aan de tijd toegevoegd en dit fenomeen is het begin van het verhaal over Byron, die deze extra seconden hoogst interessant vond.
Byron is dan 11 jaar en zijn vriend James, die alles weet, vertelt hem over de seconden. Het verhaal laat Byron niet meer los. Op een morgen, wanneer zijn moeder Diana hem en zijn zusje Lucy naar school brengt in haar nieuwe jaguar, wijkt ze van de normale route af die ze elke ochtend neemt omdat ze aan de late kant zijn. Ze slaan Ridge Road in, een weg die in een wijk ligt waar ze van Seymour, Byron’s vader, eigenlijk niet mogen komen. Wanneer Byron meent zijn horloge te zien verspringen en dit aan zijn moeder wil laten zien, rijdt Diana een klein meisje aan. Byron lijkt echter de enige getuige te zijn van dit ongeluk, ze rijden door en lange tijd weet Byron niet wat hij moet doen. Uiteindelijk neemt hij James in vertrouwen en samen ontvouwen ze het plan om de wereld weer perfect te maken.
Wat dan volgt is een rollercoaster naar de ondergang. Byron wijt het allemaal aan die extra seconden, omdat hij nog niet begrijpt hoe de volwassen wereld in elkaar steekt. Hij weet niets van de klassenverschillen waarin zijn moeder probeert te navigeren. De knappe Diana heeft moeite met het nieuwe milieu waarin ze door haar huwelijk met Seymour is beland. Van hem moet ze sjieke en degelijke kleding dragen en ook het cadeau van de jaguar draagt bij aan hun status. De vraag is of die status haar wel gelukkig maakt.
Seymour, de man die de regels in het huis dicteert, is echter de grote afwezige in het verhaal en in het leven van Diana en haar kinderen. Doordeweeks werkt hij in Londen, valt Diana lastig met veel telefoontjes om haar te controleren en wanneer hij in de weekenden thuis is, hangt er meestal een zekere spanning.
Parallel aan het verhaal van Byron loopt het verhaal van Jim, een man met een verleden in psychiatrische klinieken, en die nog steeds een leven leidt vol dwangneuroses. In het restaurant waar hij de tafels afneemt en poetst, ontmoet hij Eileen, een dame die hem aantrekt en tegelijk afstoot. Langzaam maar zeker zal de lezer begrijpen wat Jim en Byron met elkaar te maken hebben.
Rachel Joyce weet de lezer op ontroerende manier mee te voeren door vergane tijden van heerlijke zomers en een onbekommerde jeugd. Hoewel het niet expliciet genoemd wordt, is het duidelijk dat dit een roman is die over klassenstrijd gaat: een vrouw die zich niet thuis voelt tussen de rijkere dames en een andere vrouw die probeert te profiteren van de rijkere klasse. Een oude tijd herleeft door gebruiksvoorwerpen, speelgoed en consumptiemiddelen. Het grote huis aan de heide, waarin Diana met haar kinderen woont, lijkt een onneembare vesting van rijkdom en geluk. Vanaf het moment dat er een seconde aan de tijd wordt toegevoegd, is de zorgeloze jeugd van Byron echter over en vertoont ook de wereld van Diana steeds meer barsten. Door een dagje uit aan zee, leren we in welk milieu Seymour Diana heeft gevonden.
Door het perspectief te kiezen van een 11-jarige jongen, die onzeker wordt door elke kleine verandering in zijn leven, die een mateloos vertrouwen heeft in zijn vriend James, die een simpele kijk heeft op de verhouding tussen zijn moeder en haar nieuwe vriendin Beverley, door het groeien van die onzekerheid, weet Joyce een zekere spanning op de stuwen, die het boek alleen maar sterker maakt.
Ook het verhaal van Jim heeft een zekere spanning: is hij opgewassen tegen het leven in het cafetaria en waarom heeft hij zijn verleden zo heel ver weggestopt? Vragen waarop we allemaal antwoord krijgen.
De dag dat de tijd stilstond is een prachtig geschreven roman over de vroegere klassenverschillen, onschuldige jeugd en over kleine dingen die grote gevolgen kunnen hebben.
Rachel Joyce – De dag dat de tijd stilstond (Perfect, vert. Hien Montijn), De Bezige Bij (Cargo), 2014
Leeslinks
Het leven gezien door de ogen van een kind:
Georgina Harding – Wie zij was
Mitch Cullin – Getijdenland
Een belangrijke seconde op een warme zomerse namiddag in een straat:
Jon McGregor – Als niemand over belangrijke dingen praat
Over mensen met een psychische aandoening:
Clare Allan – Poppy Shakespeare