Wie luistert er naar schrijvers?
Epische roman over een would-be-schrijver, kunstsmokkelaar, Europarlementariër en de Oekraïne en Rusland.
De verordening van de prefect Eugène Poubelle, in 1884, verplichtte alle huiseigenaren in Parijs bakken voor het vuilnis aan te schaffen. Meerdere bakken welteverstaan, want al in die tijd wilde men gescheiden afval. Niet helemaal gelukkig met al die nieuwigheid vernoemden de Parijzenaars vuilnisemmers naar zijn uitvinder: poubelle. Ook de nieuwste roman van Pieter Waterdrinker kreeg deze naam.
Hoofdpersoon Wessel Stols krijgt tweemaal met Poubelle te maken. Wanneer hij in Frankrijk een schrijverscarrière najaagt, leest hij over deze vuilnisbakkende prefect van Parijs en wil hem vereeuwigen in een verhaal. De tweede keer dat Stols Poubelle tegenkomt, is in het wilde westen van de Oekraïne, waar rebellen en Russische soldaten de dienst proberen uit te maken.
Van de beoogde roman is niets terechtgekomen en de Russische Poubelle klapte flink de deksel op Stols’ neus, op een moment dat de hoogmoed hem nog steeds door het oorlogsgebied stuurde.
Want ja, Stols had een beetje teveel hoogmoed. Hij dacht het leven in zijn zak te hebben en handelde daar ook na. Rijk geworden met een interbedrijfje, besluit hij een bekende schrijver te worden en reist af naar Frankrijk, het land waar zoveel grootheden ooit hun inspiratie vonden om te schrijven. Wanneer hij zijn met alcohol doordrenkte manuscripten in de vuilnisbak kan gooien (heel veel later kan hij zijn gat ermee afvegen), reist hij naar Rusland, waar hij geld gaat verdienen met de smokkel van Russische revolutie-kunst. Vervolgens krijgt hij een succesvolle column in een vooraanstaande krant, wordt hij de politiek ingesleept als Europarlementariër en verzeilt hij weer in het Oosten, ditmaal in de Oekraïne.
Stols heeft in zijn hart altijd al geweten hoe fout hij was: dat hij zijn vrouw Friedl niet genoeg aandacht en trouw gaf, dat hij nooit dat schilderij van die arme, zieke kunstenaar had mogen afpakken, dat hij nooit de politiek in had moeten gaan, laat staan die van Europa. Eigenlijk zou Stols best een leuke vent kunnen zijn, was hij echter maar niet gegrepen door de geldkoorts en had hij nou maar niet een machtige en bekende persoon willen worden, zijn povere afkomst ver overstijgend.
En zo heeft Waterdrinker een heerlijk fout personage geschapen, dat als een olifant door de Europese porceleinkast stapt en heftig tekeer gaat tegen alles en iedereen, zoals op macht en geld beluste politici, de foute rijken, laffe journalisten, de warboel in de Oekraïne, het Russische hoerendom en het saaie en hypocriete Nederland.
De forse roman, waar weinig woorden teveel in staan, is dan ook een reusachtige, met goud omrande spiegel van onze hedendaagse maatschappij, die over tien jaar een historische roman zal zijn, waarin de misstanden van onze tijd breeduit staan beschreven. En hoe!
Waterdrinker woont in Rusland en schetst bovendien rake portretten van zijn bewoners en die van de Oekraïne. Het is als door een museum stappen, waar elke pagina weer een andere juweeltje tevoorschijn tovert: de cafés en hotelzalen voelen als Toulouse Lautrecs en Degas’, waar hoeren en zich rijk denkende patsers katers wegspoelen met koffie of alcohol, de landschappen als Van Goghs, weliswaar met abrikozenbloesems, de straattaferelen als Russische communistische posters.
Ik ben onder de indruk van dit epische verhaal over de hoogmoedige Wessel Stols, die dankzij het rumoerige Rusland en het verdeelde Oekraïne, de gevaarlijke hypocrisie inziet van Europa. De machten zijn aan elkaar gewaagd, net zoals de meningen van Waterdrinker. Stols is als Europa: iets willen wat te hoog is gegrepen, zijn grote liefde verwaarlozend, zich laven aan de hoeren uit het oosten en meten met dubbele maten. Sfeervol geschreven, met een sarcastisch kantje dat het verhaal zo onderhoudend maakt. Eindelijk weer een grootse Nederlandstalige roman: Europa kan in de poubelle!
Pieter Waterdrinker – Poubelle, Nijgh & Van Ditmar 2016
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Biecht aan mijn vrouw
De rat van Amsterdam
Tsjaikovskistraat 40
De dood van Mila Burger
Een Hollandse romance
Duitse bruiloft
Een andere grote Nederlandse roman over Europa:
Ilja Leonard Pfeiffer – Grand Hotel Europa
Een parodie op de Oekraïense macht:
Andrej Koerkov – De laatste liefde van de president
Wodkaschrijver:
Ilja Strogoff – Macho’s huilen niet
Over de kapitalistische dictatuur:
J.G. Ballard – Super-Cannes