Een Russische Assepoester
Roman over een Russische vrouw op zoek naar geluk.
De Nederlandse schrijver Pieter Waterdrinker houdt van Rusland. Dat is nu wel duidelijk na het aantal romans van zijn hand, waarin hij met onderhoudende kritiek over het land schrijft. Moskou, de stad van decadentie, hoeren en pooiers is de plek waar hij zijn journalistieke werk verricht, Leningrad de stad van de liefde, waar hij met zijn Russische vrouw woont. Het bedompte Nederland is nooit geheel verdwenen uit zowel zijn leven als zijn werk: meestal wordt het kikkerlandje, of zijn inwoners, over de hekel gehaald als saai en bekrompen.
Ook in zijn als eBoek nieuw uitgegeven roman De dood van Mila Burger (2010) komen de Lage Landen er weer bekaaid af. Het gaat over de Russische Mila, uit een klein boerendorp, die in Moskou gaat studeren en daar als reisleidster de Nederlandse Nico Burger ontmoet. Het is haar niet te doen om het geld, maar zowaar om echte liefde. Ze volgt Nico naar Nederland, naar Duin aan zee, een kustplaats die duidelijk aan Zandvoort doet denken, de plek waar Waterdrinker opgroeide en dat wel vaker in zijn romans als decor dient, zoals in Duitse bruiloft.
Mila, nu getrouwd, probeert zo goed mogelijk een saaie Nederlandse te worden, maar de sterren staan anders en het huwelijk strandt. Mila vertrekt ontgoocheld terug naar Rusland, waar haar excentrieke en rijke vriendin Asja haar opvangt en haar opnieuw aan de man brengt: Ilja Romanovski.
Van het regenrijke, grauwe Zandvoort vliegen we naar de kleurrijke jetset van Rusland in Moskou, waar Mila deze keer verbaasd om zich heen kijkt en zich verwondert over de decadentie van de nieuwe Russische rijken. Na de ontmoeting met Romanovski vestigt ze zich op zijn landgoed, dat hij als een tsaar bestiert. Mila lijkt haar geluk en haar tweede liefde te hebben gevonden.
Asja, die al speculerend rijk is geworden, weet geen raad met haar geld en moraal en je vraagt je af waar Mila haar vriendschap met haar aan te danken heeft. Romanovski is van een ander kaliber. Hij heeft zich afgezonderd op zijn landgoed om juist de feestende rijken te ontwijken. Hij is een kunstliefhebber en rijk geworden met de verkoop van water. Naast de passie voor zijn landgoed, heeft hij zich in zijn hoofd gezet om een boek over Lippizaner paarden te schrijven. Het moet een eretribuut worden aan zijn zoon, die gek was op Lippizaners: Equus, een geschiedenis over het geslacht van een paard.
Ook al behoort Waterdrinker tot de Nederlandse schrijvers, zijn stijl en zijn verhalen zijn on-Nederlands. Hij is allerminst een navelstaarder en is niet op zijn mondje gevallen. Terwijl hij een verhaal uit de doeken doet, etaleert hij zijn ongezouten mening over van alles en nog wat. Beeldende zinnen die meer dan een handeling vertellen. Niet alleen Zandvoort krijgt de wind van voren, maar met sarcastische zwier worden het moderne Rusland en zijn nieuwe rijken uitgebreid beschreven. Satire en rake sfeerbeelden maken zijn romans zo speciaal en on-calvinistisch. Je proeft er passie in voor een land vol tegenstellingen en een rijke geschiedenis, die hij er ook met gemak bijsleept. Zo doet het landgoed sterk denken aan de oude Tsaristische tijd, compleet met slee, sneeuw, paarden en personeel. Romanovski, zijn naam verklapt het al, is een oude romanticus die het liefst een eeuw eerder had willen leven. Mila is het onschuldige en romantische meisje, die na een aantal mislukkingen, de prins op het witte paard ontmoet.
Russische romantiek en ook een beetje spanning. De titel verklapt het al: hoe gaat het aflopen met Mila? Wordt dit boerenmeisje voor een tweede keer bedonderd, krijgt ze de rijke heethoofden tegen zich? Waterdrinker is nog niet op volle sterkte in deze roman uit 2010. In zijn latere werk viert sarcasme hoogtij en bereikt zijn fulmineren over Europa en over misstanden in zijn geliefde Rusland een ongekend hoogtepunt. Vooral zijn indrukwekkende epos Poubelle is een regelrechte aanklacht in romanvorm tegen Europa. Vergeleken bij deze roman toont hij zich in De dood van Mila Burger nog een milde criticus en een ware romanticus: een heerlijk verteld verhaal, voor misschien wel een breder publiek dan voor zijn latere, nog intensievere werk.
Laten we deze roman het einde van zijn romantische periode noemen, tenslotte gingen de voorgangers van Mila ook over de liefde (Een Hollandse romance en Duitse bruiloft). Laten we hopen dat door de heruitgave van deze Russische roman, het grote publiek eindelijk gaat beseffen wat voor een magistrale schrijver Pieter Waterdrinker is.
Pieter Waterdrinker – De dood van Mila Burger, Arbeiderspers 2018
Leeslinks:
Van dezelfde schrijver:
Biecht aan mijn vrouw
De rat van Amsterdam
Een Hollandse romance
Duitse bruiloft
Poubelle
Tsjaikovskistraat 40
Romantische hoogtepunten uit de Russische literatuur:
Leo Tolstoj – Anne Karenina
Boris Pasternak – Dokter Zjivago
Liefde en politiek:
Kurban Said – Ali en Nino
Ye Zhaoyan – Nanjing 1937. Een liefdesgeschiedenis