Mijn vader: een held
Duitse familie-roman over Duits-Nederlandse ouders.
Ben, 44 jaar oud, wacht in een hotelkamer in Amsterdam op de urn met de as van zijn overleden moeder Marlene. De urn is zoekgeraakt, waar Ben wel enigszins om kan lachen: hij had een haat-liefde relatie met zijn overbezorgde moeder. Vanuit deze hotelkamer besluit Ben een brief te schrijven aan zijn vierjarig zoontje, pas te lezen over veertig jaar, over zijn Duits-Nederlandse familie en zijn opa, waarover Ben net een niet leuke ontdekking deed.
Het zijn nogal wat lijnen die deze Duitse schrijver, overigens ook met Duits-Nederlandse ouders, heeft uitgegooid in zijn boek. Moeder-dochter, moeder-zoon en vader-zoon relatie, het leven van een Duitse in het na-oorlogse Nederland, het linkse gedachtegoed in de jaren 60.
Het boek zou moeten beginnen met Elly, een Duitse die tijdens de oorlog zwanger raakt en vervolgens weduwe. Na de oorlog trouwt ze met een oudere Nederlandse zakenman, Veenstra, en komt in Den Haag te wonen, samen met haar dochtertje Marlene. Elly is nog mooi, jong, had eigenlijk actrice willen worden, maar wordt in het stijve Den Haag met de nek aangekeken wegens haar Duitse afkomst. Ze is niet gelukkig en doet er alles aan opdat Marlene wel in Nederland wordt geaccepteerd. Na de dood van Veenstra is het de beurt aan Marlene om het huis te verlaten en de alleen gelaten Elly troost zich met de sherryfles. De verhouding tussen haar en Marlene is gespannen en eindigt regelmatig in ruzie.
Marlene gaat naar haar moederland en verzeilt daar in linkse kringen, waar ze verliefd wordt op een actievoerder, die haar echter achterlaat met kind, om in Columbia rebellen te ontmoeten. Hij keert niet meer terug en Ben groeit vaderloos op, maar wel met het verhaal dat zijn vader een held was die door de rebellen was ontvoerd. Ook Bens leven heeft te lijden onder de ongelukkige Marlene, die nog wel wat van haar leven probeert te maken, maar toch verzuurd raakt.
Elly is al veel eerder gestorven, maar nu is Marlene er ook niet meer. Wanneer de urn tenslotte opduikt en Ben een korte begrafenisceremonie houdt, duikt er een oude vriendin van Marlene op: Clara. Ben gaat haar bezoeken om meer over het vroegere leven van zijn moeder te weten te komen. Tot zijn ontsteltenis leert hij meer dan hij wilde weten.
Philipp Blom heeft ervoor gekozen om het verhaal vanuit Ben, Marlene en Lily te vertellen en niet chronologisch. Wat best wel voor verwarring kan zorgen. Bovendien valt hij hierdoor veel in herhalingen, vooral wat betreft de karakters van de twee dames. Ook al is de ontdekking van het geheim ook een schok voor de lezer, ik vind dat Ben er weinig mee doet, behalve dan de brief aan zijn zoontje schrijven.
Elly en Marlene hadden kunnen uitgroeien tot grote personages, maar op de een of andere manier houdt Blom ze klein, niet geliefd en best saai. De familieverhalen hadden meer kunnen knallen, maar ze worden gepresenteerd als een rustig voortkabbelend leven van ongelukkige personen.
Het is interessant te lezen hoe een Duitse net na de oorlog in Nederland werd ontvangen. Ook al deed ze haar best Nederlandse gewoonten aan te nemen, haar accent bleef haar verraden. Het tekende de mooie Elly, die meer van het leven had verwacht. Ook haar dochter, wiens volwassen leven van start ging te midden van idealisten en zelfs Ulrike Meinhof tot haar vriendenkring kon beschouwen, raakte ongelukkig omdat ze door haar grote liefde in de steek werd gelaten. Dit kon ze haar gehele verdere leven niet van zich afzetten, ook al probeerde ze hier en daar een andere relatie, die echter alleen op ontgoocheling uitliep.
En dan hebben we Ben, die een nieuwe baan heeft aangeboden gekregen in Parijs, wat betekent dat hij zijn vrouw Xenia en zoontje Sacha nauwelijks zal zien. De keuze is moeilijk. Bovendien komt hij achter het geheim van zijn vader. En hoewel hij de brief begint met te zeggen dat alle leugens nu eens moeten worden opgebiecht, kan hij dit voornemen niet waarmaken. Ook hij verzwijgt enkele dingen.
Er zit dus genoeg verhaal in dit boek, maar door de wat saaie schrijfwijze is het geen echte page-turner en verzandt het in een teveel van hetzelfde.
Philipp Blom – Bij storm aan zee (Bei Sturm am Meer, vert. Kris Lauwerys & Isabelle Schoepen) De Bezige Bij 2018
Leeslinks
Het ware gezicht van een vader:
Péter Esterházy – Verbeterde editie
Paolo Cognetti – De acht bergen
Sandro Veronesi – In de ban van mijn vader
Daniel Mendelsohn – Een odyssee