Hel en heerlijkheid in een Caraïbisch bos
Over de ontsnapping van een oude slaaf die achtervolgd wordt door een bloedhond.
Op de suikerplantage is de oudste man een negerslaaf. Niemand weet hoe lang hij er al is en ook niemand weet hoe hij op de Plantage is gekomen. Is hij er geboren, of werd ook hij aangevoerd met een slavenschip? Ook de Oude Slaaf kan het zich niet meer herinneren. Hij behoort tot de plantage, net zoals de aarde en het suikerriet. Hij doet zijn werk, waarin hij uitblinkt, maar ook al proberen zowel de slaven als de Meester hem te betrekken bij eervolle functies zoals raadgever of Papa van de slaven, de Oude Slaaf doet alleen zijn werk en meer niet. Hij lijkt een vegeterend bestaan te leiden.
De bloedhond kwam aan met dezelfde schepen als de meeste slaven. Ook hij had de nachtmerrie van de overtocht over zee moeten overleven en ook hij heeft vibraties in zijn lijf uit verre landen. Het grote zwarte beest werd in een kooi gezet op de Plantage en loerde naar iedereen die langs liep. Zowel de plantage-hondjes als de slaven waren doodsbang voor dit grote monster, die werd ingezet, zodra een slaaf probeerde de benen te nemen. Slaven die probeerde te vluchten hadden last van een Ontlading, een subiet moment van opstand.
Ook de Oude Slaaf had hier last van, maar hij had zich zijn hele leven weten te beheersen. Maar toen de grote bloedhond op de Plantage kwam, begon hij van binnen te koken en kreeg hij ernstige aanvallen van Ontlading. De hond maakte duizend sluimerende poelen in zijn lijf wakker.
Dus op een dag bleek alles fout te gaan op de Plantage. Het waren kleine dingen, die normaal de Oude Slaaf altijd wist op te lossen. De Planter Meester werd wanhopig en zocht waarom zoveel ongedierte het gewas besloop, waarom de suiker in de ketels stroperig werd en nog meer van die kleine dingen, tot een slavin hem toeriep: “Dinges is voortvluchtig geworden”, de term die aangaf dat een slaaf het bos was ingevlucht.
Deze keer was het de Oude Slaaf en de Meester begreep niet waarom deze sober levende slaaf, die hem nog geboren had zien worden, hem zijn rug had toegewend. Hij pakte de bloedhond en trok met hem het woud in, op zoek naar de Oude Slaaf.
Prachtig Creools vertelsel over een oermythe uit de Caraïbische wereld. Het boekje is niet alleen het simpele verhaal van een vluchtende slaaf die achterna wordt gezeten door een hond. In een geheel eigenzinnige taal (La Créolité) vertelt Chamoiseau over de plantage, maar vooral hoe de slaven er leven en zich voelen en waar ze vandaan komen. Maar als de Oude Slaaf het bos invlucht, begint een ware tocht door een groene jungle, die dan weer hel, dan weer hemel is en worden we geconfronteerd met een heuse nachtmerrie van om zich heen graaiende takken, plakkende spinnenwebben, donkere stammen die je dreigen op te slokken, vreemde dieren, gevaarlijke slangen, krabben, maar ook wondere geuren en betoverende kleuren, prachtige bomen en zeer zeldzame bloemen. Een indrukwekkende beschrijving van een haast hallucinerende tocht door een vreemd bos.
Dit Caraïbische sprookje gaat over geschiedenis en over de afkomst van de bewoners van een Caraïbisch eiland. Mensen op zoek naar hun identiteit, in de vorm van de Oude Slaaf, die na een heel leven dit gevoel onderdrukt te hebben, zich losrukt uit zijn ketenen en met een laatste oerkracht niet alleen de lucht van vrijheid opsnuift, maar ook al die geuren en gevoelens uit een ver verleden.
De schrijver Patrick Chamoiseau werd in 1953 geboren op het Frans/Caraïbische eiland Martinique, waar hij na een studie en verblijf in Frankrijk, weer woont. Behalve romans heeft hij ook historische werken geschreven, als ook volksverhalen opgetekend. Met zijn debuutroman Chronique des Sept Misères brak hij in 1986 door met een geheel vernieuwende schrijfstijl, ook wel de ‘Créolité’ genoemd. Daarna volgde het boek Solibo Magnifiques. Zijn roman Texaco kreeg in 1992 de Prix Goncourt. De oude slaaf en de bloedhond is een klein boekje, maar een mooi verteld Caraïbisch sprookje, in een betoverende schrijfstijl.
Patrick Chamoiseau – De oude slaaf en de bloedhond (L’esclave vieil homme et le molosse), De Geus 2001
Boekentips:
Over slavernij:
Percival Everett – James
Colson Whitehead – De ondergrondse spoorbaan
Steve Yarbrough – Levende geesten
Tony Morrison – Het lied van Solomon
Lawrence Hill – Het negerboek
Edward P. Jones – De bekende wereld
Charles Johnson – Slavenroute