Over het donzig roze projectiel
Engelse comedie over een vader die met een Oekraïense seksbom trouwt.
Het is de nachtmerrie van vele kinderen die nog één ouder hebben: wat als die ouder verliefd wordt op een veel jongere persoon die uit is op het geld? De in Engeland wonende schrijfster Marina Lewycka, wiens ouders vluchtelingen uit de Oekraïne waren, geeft deze boze droom niet alleen gestalte, maar weet deze problematiek ook uit te buiten en om te zetten in een bijzonder geestig boek. De zussen Vera en Nadja gaan tot het uiterste om hun 84-jarige vader te redden uit de klauwen van een drie keer zo jonge, illegale Oekraïense met enorme borsten die als een projectiel hun leven komt binnengeschoten.
Let wel, het is geen slapstick, ook al heeft de vrouwelijke hoofdpersoon alles weg van een heldin uit de stripboeken: geblondeerd haar, lange benen op hoge hakken en borsten waar elke stripheldin mee pronkt.
Naast het zeer onderhoudende verhaal van een blonde stoot die een weerloze oude man verleidt, heeft het boek nog meer thema’s. Onenigheid tussen twee zussen die hun ruzie opzij moeten schuiven om hun vader van de ondergang te redden en het probleem van een economische vluchteling. Waaraan gekoppeld de geschiedenis van een ex-Sovjet land, de Oekraïne.
Al deze thema’s op een rijtje zouden kunnen duiden op een verhaal vol tragiek. Ook de titel Een korte geschiedenis van de tractor in de Oekraïne doet niet meteen vermoeden dat er achter dit boek een vlot geschreven komedie schuilt. Maar net als de Amerikaanse auteur Jonathan Safran Foer die er een handje van heeft om tragedies te schrijven in komedievorm, is het Marina Lewycka ook gelukt de zware dingen uit het leven te verluchtigen.
Het zijn niet zozeer de acties van het verhaal, maar vooral de onderhoudende toon van Marina Lewycka en haar frisse beschouwingen die deze roman en de onderwerpen omturnen in een goed weglezende roman. Lewycka geeft niemand gelijk in haar boek. De ik-persoon en dochter van Nicolai Mayevska, Nadezjda, heeft grootse ideeën omtrent rechtschapenheid, waardoor haar Grote Zus Vera haar keer op keer uitscheldt voor een maatschappelijk werkster. Nadja moet heel wat veren laten en veranderen in “mevrouw Geef ze-ervan-langs-en-stuur-ze-terug”, wat haar de nodige hoofdbrekens kost. Soms dreigt ze het zelfs op te nemen voor de blonde seksbom Valentina die op roze muiltjes haar vader tiranniseert.
In de roman is niemand goed of slecht. De Oekraïense Valentina, wiens Engelse verblijfsvergunning elk moment kan zijn afgelopen, weet met haar bedriegerij heel goed weg te komen in het verhaal. Nicolai Mayevska, een oude Oekraïense immigrant die voor de trouwerij met Valentina nog net even zijn Britse burgerschap kan ritselen, en die in het verhaal werkt aan ‘Een korte geschiedenis van de tractor in de Oekraïne’, komt dan weer over als een broze seniele oude man, dan weer als een man die weet dat hij van zijn oude leven wil genieten. En zelfs de Boze Grote Zus wordt haar pinnigheid vergeven aan het einde van het boek, ook al hebben we niet alle duistere hoeken van de familiegeschiedenis gezien.
Oude mensen zijn geen dankbare personages in romans. Maar Nicolai Mayevska is uiteindelijk net zo’n gekleurd karikatuur geworden als zijn tegenspeelster Valentina. Wijs maar kinderlijk, charmant maar stout, intelligent maar dom. Het zijn al de innemende hoofdpersonen die keer op keer met elkaar in de clinch liggen en de originele manier waarop Marina Lewycka het leven tussen Oost en West aan de man brengt, die het verhaal zo bijzonder maken.
Marina Lewycka zegt over haar schrijverscarrière dat ze lang heeft geploeterd met haar schrijven en nooit de juiste toon gevonden. Maar nu heeft ze in de roos geschoten met deze debuutroman. Een korte geschiedenis van de tractor in de Oekraïne staat genomineerd voor de Orange Prize en staat op de Longlist voor de Man Booker Prize.
Het boek blinkt uit in uitbundige beeldspraak en Lewycka’s spel met de brabbeltaal van een buitenlander zal de lezer zeker ook aan haar verhaal binden. Het is zo’n boek waarvan je er elke week wel een zou willen lezen, maar zoveel van dit soort onderhoudende literaire boeken worden er helaas niet geschreven.
Marina Lewycka – Een korte geschiedenis van de tractor in de Oekraïne (A short History of Tractors in Ukrainian, vert. Marja Kooreman), Mouria 2005
Leestips
Van dezelfde schrijster:
Twee caravans
Over een andere Oekraïense die met een Amerikaan trouwt:
Janet Skeslien Charles – Bruid op bestelling
Van een andere schrijver met Oekraïnse voorouders:
Jonathan Safran Foer – Alles is verlicht
Jonathan Safran Foer – Extreem luid & ongelooflijk dichtbij
Immigranten in Engeland op humorvolle wijze beschreven:
Hanif Kureishi – De boeddha van de buitenwijk
Zadie Smith – Witte tanden
Over bejaardenproblematiek:
Deborah Moggach – Gekkenhuis
Marc Wortmann – De weduwetrooster
Hoe een Kaukasisch meisje in Engeland belandt:
DBC Pierre – Ludmila’s gebroken Engels