Een zee als een woestijn
Algerijns/Franse roman over zeilende vrouw die haar geheugen langzaam terugvindt.
Wanneer ze haar ogen opendoet, bevindt het zeiljacht zich midden op zee, ergens tussen Griekenland en Zuid-Italië. Volgens haar papieren, die ze vindt op aanwijzing van een mysterieus briefje van ‘J’, heet ze Myriam, een valse identiteit omdat zij van niets weet. Maar noch deze naam, noch de boot, niets doet haar iets herkennen. Een angstig gevoel bekruipt haar: wat is er gebeurd? Wanneer ze tekenmateriaal vindt en tekenboeken, begint ze als een bezetene te tekenen. Een mannenportret ontstaat. Ze weet zeker dat dat haar vader is.
Spannende roman over het leven tussen meerdere identiteiten. Waar het boek als een spannende thriller begint – eerste gedachte gaat op z’n Hollands meteen uit naar drugs – eindigt het in een verhaal over verscheurdheid tussen twee culturen en de politieke strijd in Algerije.
Verrassende opbouw: van een leven op zee word je langzaam meegetrokken naar een politieke strijd in een land van woestijnen.
De schrijfster Malika Mokeddem is zelf in een woestijngebied in het zuiden van Algerije geboren, kreeg een vrije opvoeding en kon in Oran medicijnen studeren. Op haar 28ste vluchtte ze naar Frankrijk waar ze nu in Montpellier woont, als schrijfster en als arts.
Wat opvalt voor een ‘nomaden-dochter’ is haar liefde voor de zee en haar kennis over zeilen in dit boek. Haar vorige boeken, waaronder De blauwe mensen, spelen in de woestijn en in Algerije. In ‘N’zid’ heeft ze een niemandsland uitgekozen én het bijna tegenovergestelde element van de woestijn: water in de vorm van de Middellandse zee rond Griekenland, Italië en Spanje. Het boek ademt een passie van leven op zee uit: zout, wind, zon, blauwe zee, verhalen over zeedieren, geluid van masten en zeilen in de wind. Hartstochtelijke beschrijvingen van een leven op een zeiljacht.
En ondanks dat het een ‘zee’-boek is, heeft Mokeddem toch een hoofdthema uit haar woestijnland erin te weten brengen: de politieke Algerijnse strijd. Pas langzaam ontvouwt de schrijfster via de hoofdpersoon haar ware wortels: op de grens leven van twee landen: Algerije en Frankrijk. En uiteindelijk komt ook haar woede eruit: de aanslag op haar geliefde, wat symbool staat voor de verwoestingen die de politieke strijd aanricht in haar geboorteland.
Door de amnesie en de weer langzame opbouw van de identiteit van de hoofdpersoon maken we kennis met een vrouw die als kind verscheurd werd door de haat-liefde verhouding van haar Ierse vader en Algerijnse moeder, het drama dat haar moeder haar zomaar in de steek liet voor een land en familie die haar tenslotte vermoordde (symbolisch), haar passie voor tekenen die ontstaan is als haar uitlaatklep voor zorgen en angsten. (Mooi verhaal over huidziekte!) Haar liefde voor haar moederland in de gedaante van Zana en later Jamil.
Mokeddem’s schrijfstijl is zeer beeldend en beschrijft met passie zowel omgeving als gevoelens. De hoofdpersoon heeft als het ware een innerlijke stem die schuingedrukt commentaar levert en herinneringen terugbrengt, iets wat niet stoort in de stijl, ondanks dat die herinneringen soms in wat staccato zijn. Ook haar dialogen van Zana in Frans/Arabisch zijn aandoenlijk. Hoewel het plot een beetje rammelt is het een prachtig en origineel verhaal dat gaat over grenzen en identiteit, over dromen en liefde, over de harde werkelijkheid van een nog steeds durende oorlog.
Malika Mokeddem – Een vrouwelijke odysseus, N’zid (N’zid, vertaald uit het Frans door Desiree Schyns) De Geus, 2003
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
De blauwe mensen
Over identiteiten:
Ignacio Padilla – Amphitryon
Eduardo Halfon – De Poolse bokser