Wanneer China de westerse gekte binnenlaat…
Chinese satire over een beroepsschrijver en een bloeddonor in modern China.
Een beroepsschrijver en een beroepsbloeddonor komen regelmatig bij elkaar om te eten. Vooral de beroepsschrijver, die zo arm is omdat hij voor de staat werkt, heeft veel te klagen. De discussie gaat veelal over de verschillen tussen hen. De bloeddonor is rijk geworden sinds de economische modernisering: vanuit zijn kantoortje tegenover de openbare toiletten ronselt hij bloeddonors voor bedrijven om hun quota hoog te houden. Het gaat hem voor de wind, in tegenstelling tot de schrijver die de onderwerpen waarover hij moet schrijven krijgt opgelegd van de Partij, terwijl er om hem heen zoveel mensen zijn die een prachtig verhaal zouden kunnen opleveren, verhalen die hij niet durft te schrijven.
Neem nou een vriendin van hen, die uiteindelijk noch de beroepsschrijver, noch de bloeddonor als vriend wilde hebben en die publiekelijk zelfmoord pleegde. Of de schrijfster, wiens man zijn ideale beroep had gevonden als redacteur van een literair blad en zodoende ieder aankomend schrijfstertje tot zijn maîtresse kon maken. Of de vader, die de beroepsschrijver altijd met zijn gehandicapte dochtertje over straat zag zeulen en telkens weer pogingen deed om haar te vondeling te leggen omdat hij een zoon wilde en geen dochter. De nieuwbakken secretaresse, die zulke grote tieten had dat niemand wilde geloven dat die echt waren. Of de man die een privé crematorium had opgericht, waar de mensen onder zelf gekozen muziek de oven in gingen, of de groepsverkrachting onder de ogen van een man, die stiekem een sprekende hond met drie poten op zijn terras verborgen hield…
Het zijn haast absurde verhalen over de moderne Chinese samenleving, die allemaal door een kleine link met elkaar zijn verbonden. Ze laten personen zien die niet goed raad weten met de nieuwe vrijheid en alle moderniteiten van dien. De man die zijn crematorium opent en niet weet wat hij met zijn bedilzuchtige moeder aanmoet, de man wiens vrouw opeens bloedrode nagellak op heeft, het meisje dat in crisis geraakt omdat niemand wil geloven dat ze juist niet zo’n moderne borstvergroting heeft gedaan, het staatssterretje dat geen revolutionaire heldinnen meer kan spelen en niet weet wat ze anders moet doen, de man die onder het kindquotum uit probeert te komen… Stuk voor stuk zijn het mensen die gewend waren aan het strakke regime van China en met het beetje meer vrijheid dat er in het moderne China heerst, geen raad weten.
Het verhaal is een raamvertelling geworden met als basis de bloeddonor en de beroepsschrijver, die herinneringen ophalen uit het opvoedingskamp, maar die ook de hedendaagse zaken bespreken en kritiek op elkaar uitoefenen. De bloeddonor heeft zijn kansen gegrepen, de beroepsschrijver durft er alleen nog maar over te dromen.
Tegelijkertijd sijpelt er kritiek door de verhalen op de bekende corrupte partijpolitiek. Vriendjespolitiek en huichelarij, ze gaan hand in hand en ook al heeft China zijn grenzen geopend voor buitenlandse ondernemingen en goederen, het communistische regime heerst nog met ijzeren hand. Ma Jian mag inmiddels ook weer het land binnen, maar zijn boeken blijven verboden in China.
Ma Jian heeft een vlotte schrijfstijl en in de verte doet dit boek aan de verhalenromans van David Mitchell denken. De noedelmaker is een vermakelijk satire met een bittere ondertoon. Het toont een laffe intellectueel tegenover een ondernemende arbeider, die weliswaar uit is op gewin maar hierdoor ook op zijn eigen manier aan de moderne weg sleutelt. Het toont een moderne Chinese schrijver, die zijn visie en kritiek op zijn moederland in onderhoudende verhalen weet om te zetten.
Ma Jian – De noedelmaker (vert. uit het Chinees door Sander Hendriks), De Arbeiderspers, 2005
Leeslinks
Over een andere bloeddonor:
Ju Hua – De Bloedverkoper
Nog meer Chinese moderne literatuur:
Mo Yan – De wijnrepubliek
Kikkers
Veranderingen
Yin Lichuan – Fucker
Dai Sijie – Het complex van Di