Aapjes kijken
Welgestelde toeristen wagen een tochtje langs Europese verloederde buitenwijken.
Meteen met de kennismaking wordt het al duidelijk: dit wordt een tochtje om nooit te vergeten. Er zijn de reisleider en Jason (spreek uit: Djeesun), die de omgevingsdeskundige is en dan nog 13 toeristen.
De eerste excursie voert naar een arme buitenwijk van Parijs, Les Sables, waar ze het vriendinnnetje van Jason ontmoeten. Jawel, Jason is ook afkomstig uit Les Sables, net zo als Olympia, dat is haar naam die haar moeder uit Guadaloupe haar heeft gegeven, en die snel wordt ingelijfd in de groep, want het getal 13, dat brengt alleen maar ongeluk.
Zo begeeft het gezelschap zich op weg met de nieuwste excursie van Reality Tours langs de armste wijken van Europa, van Parijs via Brussel, Keulen en Berlijn naar Vigevano en Turijn.
Juffrouw Faulkircher, die stiekem op zoek is naar een man, Odile Boiffard, oftewel Odile B., met haar sociale inslag en goede plannen en haar man met linkse inslag die graag maatjes met Djeesun wil worden, Julien Fauchet, de schrijver die later iedereen gek zal maken met zijn literaire praatjes, meneer Lafeuillade, Koning van de Pasta’s, die net zo goed zijn prijzen dumpt als Djeesun zijn gestolen waar, de goede mevrouw Pite, die overal paf van staat, de Défosse’s en de Joubert’s en tenslotte de Bertille’s, maar die komen pas aan het einde van het verhaal, de schrijfster was ze al bijna vergeten.
Een boekje vol zwarte satire en schrijfkunst. De Frans/Spaanse Lydie Salvayre, die als psychologe met kinderen uit de arme Parijse buitenwijken werkt, heeft geen sociale roman willen schrijven, maar meer een roman over ‘De nobele zielen’ oftewel over de gegoede burgerij die van gekkigheid niet meer weet wat ze met de vakanties moet doen, of die zich hoog boven arme mensen verheven voelt. Kortom, de arrogantie komt ten val in een busreisje door Europa.
Want het verhaal gaat niet zozeer over de arme wijken en desolate zielen die het gezelschap bezoekt, maar het gaat meer over hoe de verhoudingen zich in de bus ontwikkelen. Hoewel ook de buschauffeur en de reisleider niet welgesteld zijn, zijn het voornamelijk Jason en Olympia die deze verhoudingen leiden en verschuiven. Jason met zijn brutaliteit en onbeschoftheid, Olympia als zijnde een onnozel gansje die haar mond niet open durft te doen, behalve wanneer haar lach door de bus schalt. Zij zijn de grootste storingselementen die de evenwichtige balans van het ‘uitgelezen’ gezelschap zullen doen wankelen.
Maar er is ook de schrijfster zelf die het verhaal vertelt, en weliswaar niet zelf participeert in het toeristische avontuur, maar zich wel in het verhaal mengt, het nodige commentaar geeft en verwijst naar personen die ze niet kan noemen, of die ze niet geheel volgens de werkelijkheid weergeeft, omdat ze anders een proces aan haar broek kan krijgen.
De schrijfster lijkt zich het meest met Olympia te identificeren en is ook het meest begaan met haar lot als strijkstertje, die als alle vaste lasten van haar salaris zijn afgetrokken, van 500 francs per maand moet leven. Olympia die zich zwijgzaam laat molesteren door haar grote liefde Jason, en die haar ogen uitkijkt naar juffrouw Faulkircher, of voor het eerst van haar leven in een hotel slaapt en die tenslotte broederlijk, en ook voor het eerst in haar leven, een slok wodka neemt, wanneer de mannen uit Les Sables en de reisleider het reisje voor gezien houden.
Mooi geschreven, leuk en intrigerend boekje, met een mooi en zeer expliciet nawoord van de vertaalster Jeanne Holierhoek.
Lydie Salvayre – Nobele zielen (Les belles âmes), De Geus, 2001
Leestips
Nog meer boeken van Lydie Salvayre:
In gezelschap van spoken
Het zwijgen van Savedra
De macht van de vliegen
Verhalen over toerisme:
Ilija Trojanow – Smeltend ijs
Michel Houellebecq – Platform
Nog een boek waar de schrijver zich in het verhaal mengt:
Fouad Laroui – Judith en Jamal
Een ander boek over ‘Nobele zielen’:
Nol de Jong – Zwart geld