Een grootse kleine roman over de werkelijkheid van de liefde
Berlijnse roman over een onmogelijke liefde.
Verliefdheid is niet altijd een grote roze wolk van geluk, verliefdheid is ook lijden. Niet veel schrijvers hebben uitdrukking gegeven aan dit tranendal van wachten, niet kunnen slapen, oorlog voeren met jezelf omdat je je verliefdheidsgevoel wil volgen, terwijl je dondersgoed weet dat het geen zin heeft.
Deze gemoedstoestand heeft de Chinese schrijver Ye Zhoayan gebruikt in zijn bijna tragisch-komische roman Nanjing 1937, een liefdesgeschiedenis, over Ding Wenyu die zijn verliefdheid niet wilde opgeven en ondanks herhaaldelijke afwijzingen van de vrouw die hij wilde beminnen, haar bleef bestoken met zijn attenties. De tragische geschiedenis van de Chinese stad Nanjing haalde de liefde echter in.
In Kwaaie schapen blijft de liefde voor de hoofdpersoon en ik-vertelster Soja echter niet buiten bereik. Soja ontmoet Harry en krijgt een relatie met hem. Maar als we Soja moeten geloven, blijft Harry net zo ver weg als de vrouw die Ding Wenyu wilde beminnen. Soja kreeg geen grip op hem, net zoals op de liefde voor hem die haar verteerde. Soja kijkt terug op deze moeizame tijd en probeert met de hulp van haar dagboek uit die tijd haar relatie met Harry te evalueren.
Verliefdheid kan je buiten zinnen brengen en bij deze staat komen vele krachten vrij, zoals woede. Kwaaie schapen leest als een brief die Soja schrijft aan Harry, jaren nadat hun relatie is beëindigd. Het verhaal heeft een ondertoon van woede, alsof Soja probeert zichzelf te rechtvaardigen. Op iedere bladzijde van het boek voel je de onderhuidse spanning van een persoon die nog steeds niet goed raad weet met haar gevoelens.
Soja, net uit Oost-Berlijn gekomen, probeerde het vrije westen te veroveren. Harry, net uit de gevangenis, probeerde op zijn manier greep te krijgen op de vrijheid. Terwijl Soja aanmodderde om haar geld te verdienen, had Harry daar kennelijk zijn geheime bronnen voor en leek hij van de lucht te leven. Toen Soja achter zijn drijfveer kwam en de kwalijke gevolgen daarvan, was hun relatie ten dode opgeschreven, maar Soja kon de liefde nog lang niet laten gaan. Vele jaren later vraagt ze zich af wat zij eigenlijk voor Harry betekende.
Het resultaat is een verbluffend staaltje schrijven, waarin tederheid en intimiteit worden overdonderd door een licht sarcasme dat kenmerkend is voor de stijl van Katja Lange-Müller. Ook het tijdsbeeld van de 80er jaren in het toenmalige West-Berlijn speelt een rol: de drang naar vrijheid en de opkomst van aids. Terwijl de val van Nanjing voor Ding Wenyu bepalend was in de verovering van zijn geliefde, speelt de val van de Berlijnse muur slechts als historische achtergrond voor de tanende liefde tussen Soja en Harry.
Kwaaie schapen is opnieuw een prachtig staaltje van de geheel eigen stijl van Katja Lange-Müller, een schrijfster opgegroeid in Oost-Berlijn en nu wonende in Berlijn. De liefde tussen Soja en Harry is geen sentimenteel verhaal over tedere gevoelens, maar een indrukwekkend verhaal over de rauwe werkelijkheid van een persoon die verliefd is en hierbij geen geluk ervaart. Zowel Soja als de lezer zal nooit kunnen uitvinden welke gevoelens Harry voor Soja had.
Katje Lange-Müller – Kwaaie schapen (Böse Schafe, vert. Els Snick), De Arbeiderspers, 2008
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
Draaideur
Puppy liefde
De laatsten
Over een liefde in Oost-Berlijn:
Jenny Erpenbeck – Kairos
Verliefd zijn zonder roze wolk:
Ye Zhoayan – Nanjing 1937, een liefdesgeschiedenis
Ariënne de Bruijn – Ismael
Michel Quint – En mijn pijn zal zoet zijn
Florence Seyvos – Verlaten