Wanneer woorden niet meer passen
Engelse roman over Antarctica en afasie.
Ik was heel benieuwd wat Jon McGregor zou doen met zijn ervaringen, opgedaan tijdens een verblijf bij Antarctica. De ijspool zelf heeft hij echter niet bereikt, daar de boot waarop hij zijn reis uitvoerde, kwam vast te zitten in het ijs, een ander interessant gegeven, zou ik zeggen, voor een schrijver. Maar dat is niet wat hem ervan heeft weerhouden de lezer een boek lang op de zuidpool te houden. Hij vond het leven er saai en cliché, terwijl de natuur zelf zo overweldigend was, dat het moeilijk was die totale schoonheid in woorden te vatten. Zijn ijs- & sneeuwdrama beslaat maar eenderde van het boek en ook al lijkt het er even op dat dit verhaal de kern van het boek is, al snel slaat McGregor andere wegen in.
We moeten het doen met een ijzingwekkend verhaal over drie mannen op het ijs, waarvan eentje Robert is, Doc genoemd. Doc is een oude rot in het vak, al zo vaak op Antarctica geweest, dat hij alle regels kan dromen die je in acht moet nemen, wil je overleven in zo’n barbaars landschap. Toch gaat er iets mis.
Robert overleeft het nauwelijks en wordt overgebracht naar een ziekenhuis in Santiago, waar zijn vrouw Anna hem kan bezoeken. Hier komen we bij het tweede onderwerp van het boek: Anna, die zo gewend is aan de regelmatig lange afwezigheid van haar man, zal nu haar leven drastisch moeten veranderen. Terug in Engeland kan het niet anders dan dat ze Robert moet verzorgen, de staat geeft niet zo lang hulp voor revalidatie.
Het roer gaat nog eenmaal om in het verhaal, wanneer Robert terechtkomt in een therapiegroep voor afasie, een taalstoornis meestal ontstaan door hersenletsel na een beroerte. Taal is natuurlijk altijd een uitdaging wanneer je een schrijver bent. Daarom is het best even interessant hoe afasie klinkt, het geeft grote kansen op spelen met taal. Maar helaas is McGregor op de een of andere manier zo gefascineerd geraakt door de therapie, dat hij de lezer uit het oog lijkt te zijn verloren: ik raakte verveeld om breeduit over de zoveelste sessie te lezen.
En zo hebben we een boek dat razend mooi en spannend begint, waarna het verhaal nog even wat spanning weet te houden, daar langzaam wordt onthuld wat er is gebeurd en het maar de vraag is of er een schuldvraag gaat komen. Maar we drijven langzaam weg van de zuidpool en in Engeland gaat het mis: het revalidatieverhaal met de afasietherapie is te langdradig en zo gaat het boek als een nachtkaars uit. Een kleine tegenvaller van deze schrijver, wiens andere boeken zo sterk zijn. Maar er blijven nog genoeg mooie pagina’s om te lezen, zeker voor mensen die nieuwsgierig zijn naar afasie en een therapie hiervoor.
Jon McGergor – Het woord voor rood (Lean Fall Stand, vert. Manon Smits), Nieuw Amsterdam 2021
Leestips:
Van dezelfde schrijver:
Zelfs de honden
Reservoir 13
Vele manieren om te beginnen
Als niemand over opmerkelijke dingen spreekt
Therapie:
Erland Loe – Naïef. Super.
Over een ander avontuur op de Zuidpool:
Ilija Trojanow – Smeltend ijs