Opnieuw onderweg
Semi-autobiografische en belangrijkste roman van de beatgeneratie in Amerika.
In de jaren 50, toen in Amerika de burgerlijkheid in stroomversnelling raakte, de spokenjacht op communisten op volle gang was en de zwarte burgers de strijd opnamen tegen racisme, vierde jazz als mythische muziek hoogtijdagen in de subcultuur. Dankzij de uitdagende tonen en revolutionaire ritmes van onder andere Charly Parker en Dizzy Gillespy zette deze muziek aan tot meer individuele stromingen, zoals later de beatmuziek een symbool voor de jeugd zou worden, om anders te zijn dan hun ouders.
Schrijvers die in die tijd hun heil zochten in nieuwe literaire vormen en vernieuwende poëzie, en in hun levensstijl zochten naar wegen die zouden leiden naar individuele vrijheid, werden al snel de schrijvers van de beatgeneratie genoemd: Allen Ginsberg, William S. Burroughs en Neil Cassady. De koning der beatschrijvers was echter Jack Kerouac die dankzij zijn bestseller Onderweg deze titel altijd heeft gehouden. Hij is ook de persoon die rond 1948 de naam ‘Beatgeneration’ voor het eerst gebruikte, doelende op zijn roemruchte groep vrienden om hem heen.
Jack Kerouac werd in 1922 geboren en groeide op niet ver van New York. Hij was goed in honkbal, kwam hierdoor ook op Colombia University, maar wist een andere draai aan zijn carrière te geven: hij werd schrijver. Het meeste werk van hem is autobiografisch getint. In 1950 werd zijn eerste roman The Town and the City gepubliceerd. Een jaar later zette hij zich achter zijn schrijfmachine en schreef in 3 weken tijd op één grote rol telexpapier zijn magnum opus On the road.
Het is het verhaal van Sal Paradise die Amerika doorkruist op zoek naar vrienden, of samen met vrienden op weg door Amerika gaat. Sal is vooral gefascineerd door Dean Moriarty, een vriend uit het westen, die zoveel energie uitstraalt dat hij in de ogen van Sal het meest op een heilige lijkt. Hij verslijt de ene na de andere vrouw, hij is altijd op weg en op zoek naar drugs, intellectuelen die hem iets kunnen leren en uiteindelijk naar zijn vader die een zwerver was. Sal probeert Dean zoveel mogelijk te volgen, overal waar Deans opwellingen hem naartoe brengen.
Tijdens al zijn omzwervingen en feestjes met zijn vrienden maakte Kerouac altijd aantekeningen in een klein boekje. Hij was meer waarnemer dan deelnemer en ging serieus met zijn schrijverschap om. Het was al snel duidelijk dat Dean Morierty’s karakter uit On the road geschapen was naar Kerouacs vriend en dichter Neil Cassady. Ook Allen Ginsberg heeft zijn alter ego in de roman: Carlo Marx. Toen Kerouac eenmaal beroemd was en als een heuse ster door het leven ging als iemand die tegen de maatschappij durfde te schoppen en het burgerlijke Amerika de rug toe wist te draaien, hadden weinig van zijn fans in de gaten dat er desondanks een kloof gaapte tussen hen en de schrijver. Kerouac was pro-Amerika, hij was katholiek en hij was voor de Vietnamoorlog.
In On the road vinden we tegelijkertijd een ode op het Amerikaanse landschap, alsook een zoeken naar een nieuwe cultuur. De personen rock & rollen dwars door Amerika, liftend, per auto of per bus, van de oost- naar de westkust, van noord naar zuid, op zoek naar vrouwen, muziek, drank en drugs. Ze trouwen enthousiast, wisselen even snel van vrouw of vriendin en raken in extase wegens de muziek en het vrije leven dat hen over de Amerikaanse wegen leidt. Het leven is de ultieme drug, hoewel verdovende middelen hier heel goed bij helpen.
De beatgeneratie die zo levendig in On the road wordt beschreven, was wellicht de eerste subcultuur. Hét boek van de beatgeneratie werd vervolgens een populair item voor jongeren op zoek naar een alternatieve cultuur waarin drugs en oosterse wijsheid een rol zouden gaan spelen. Na de jaren ’50 kwamen de popcultuur en de hippies en toen was Jack Kerouacs naam al gevestigd.
Kerouac benadrukte dat zijn On the road spontaan en in één ruk is geschreven. De rol met het originele manuscript is hiervan het bewijs. In 1951 vond hij echter nog geen uitgever die het boek wilde uitgeven. Dat gebeurde pas in 1957 nadat de Amerikaanse uitgeverij Viking enkele aanpassingen had geëist.
Dankzij zijn succes kon Kerouac nog een aantal andere boeken publiceren waaronder Dharma bums en Visions of Cody. Het succes en het licht van de schijnwerpers brachten hem echter geen geluk. Hij kon de roem niet aan en raakte aan de alcohol. Hij stierf in 1969 aan een hersenbloeding, veroorzaakt door te veel alcohol.
Zijn faam is echter gebleven. Talloze referenties naar het boek en zijn schrijver zijn te vinden in popliedjes (zoals Van Morrison’s Cleaning windows) of in films en televisieprogramma’s. Onderweg is een regelrechte klassieker en zo beroemd dat de ‘On the road’-rol onlangs voor 2.4 miljoen dollars van eigenaar wisselde. De rol met het originele manuscript is inmiddels begonnen aan zijn eigen ‘On the road’. De roman op telexpapier zal langzaam ontrold worden in diverse musea op verschillende plekken in Amerika. Elke keer een hoofdstuk verder. Deze ‘On the road’ zal 4 jaar duren.
Jack Kerouac – Onderweg (On the road, vert. Guido Golücke), De Bezige Bij 2007
Leeslinks
60er jaren schrijvers:
Don Carpenter – Vrijdagen bij Enrico
Richard Yates – Revolutionary Road
John Williams – Stoner
Beatnik literatuur:
William S. Burroughs – Naakte lunch
Over de jaren ’60 in Chicago:
Nathan Hill – De Nix