Weet wie ge liefhebt
Belgische roman over vrijheid, geschreven vanuit de gevangenis.
Boeken staan er vol mee. Met moord en doodslag. In sommige thrillers worden mensen weggevaagd als zijn het een stelletje lastige mieren. Andere boeken bevatten een verhaal dat langzaam maar zeker toe werkt naar de gewelddadige dood van een persoon. Soms geschreven vanuit de dader, vaak geschreven vanuit een persoon die wraak zoekt.
Chinchilla Song is een verhaal geschreven vanuit een dadershoek. Het is het verhaal van Michael die op Allerzielen het graf van zijn vader bezoekt en bloemen gaat leggen op het graf van de moeder van een vriend van hem. Hiervoor moet hij terug naar de plaats waar hij in zijn jeugd woonde. Spanning, want het verleden herleeft in de huizen die hij passeert en die hij maar al te goed kent. Hij doet het elk jaar, met Allerzielen naar huis gaan.
Maar dit jaar ziet hij een glimp van zijn ex-vrouw wanneer hij het dorp binnenrijdt. Voor hem is dit geen goed teken. Hij weet dat het een beladen dag gaat worden. Naar het kerkhof en vervolgens naar zijn moeder. Met een bang hart voert hij die dag zijn taken uit, bestoken door herinneringen. Hij weet wat de avond gaat brengen.
De schrijver Emmanuel Lipp zit zelf een gevangenisstraf uit. Met dit verhaal probeert hij de draden te ontrafelen die zo in de war raakten dat hij op een dag een moord beging. Het verhaal is puur fictie, maar de gedachten over hoe het misging, kunnen niet anders als autobiografisch zijn.
Michael is een man die niet precies weet hoe lief te hebben. Net als zijn moeder overigens. Hij heeft een grote liefde voor een vriendje, maar trouwt netjes met een vrouw. Een vrouw die ook niet goed raad met de liefde weet, daar kwam Michael achter.
Michael heeft een sterke binding met zijn vader Emmanuel, die gestorven is. Maar de binding is niet verbroken toen Emmanuel stierf. Emmanuel wil zijn zoon niet met rust laten en Michael torst deze aanwezigheid met zich mee.
Zijn verleden is een wazige reeks van gebeurtenissen, waarvan sommigen zich heel duidelijk afspelen in de herinnering van Michael. Belangrijk zijn de liefde voor Benny en het mislukken van zijn huwelijk met Eline. Niet duidelijk is de verhouding tot zijn ziekelijke moeder en zijn vader, die als een geest door het leven van Michael spookt.
Al zigzaggend langs heden en verleden gaat het verhaal naar de uiteindelijke climax. De stemming is somber, de verhalen vol mislukkingen. De gedachtengangen roepen om vrijheid. Maar wat is vrijheid nu precies?
Vrijheid is niet alleen een gevoel dat je kan inperken door er vier muren omheen te zetten. Vrijheid is ook een gevoel van eerlijkheid. Leugens kunnen je inmuren. Of de onzekerheid over wie je bent.
Door het verhaal heen sijpelen al deze gevoelens. Van leugens en bedrog, haat en nijd, benepenheid. Moeder Sybilla die haar leven voor haarzelf inricht, vader Emmanuel die altijd achter de feiten aan lijkt te lopen. Een zoon die niet weet wie en hoe hij moet liefhebben.
Het is geen rechtlijnig verhaal, dat is ook haast onmogelijk over dit onderwerp. Het leven van de mens zit niet zo makkelijk in elkaar als dat van chinchilla’s. Opgesloten chinchilla’s hebben geen keuze over wie lief te hebben. Er worden voor hen poortjes geopend en gesloten.
Dit is het verhaal van een man die een straf uitzit. Van een man die wil weten waarom hij gefaald heeft. Een aangrijpend verhaal over het leven dat laat zien dat keuzes maken lang niet zo makkelijk is als anderen denken. Soms lijkt het leven zijn eigen keuzes te maken. Soms lijkt het leven zo’n groot labyrint dat men verdwaalt en ontspoort…
Emmanuel Lipp – Chinchilla song, De Geus, 2006
Leeslinks
Bericht uit de gevangenis:
Ahmet Altan – Ik zal de wereld nooit meer zien
Boeken geschreven in de gevangenis:
Nico Walker – Cherry
Gregory David Roberts – Shantaram
Over een vrijheid na de gevangenis:
Antonio Skármeta – De dans van Victoria
Zonder vrijheid in een gevangenkamp:
Tatamkhulu Afrika – Bitter Eden