Kokovorisme
Historische Zwitserse roman over een man die zich terugtrekt op een eilandje om dichter bij de natuur te leven.
Eind 19de eeuw ontstond in Duitsland een stroming die een terugkeer naar de natuur predikte: de Reformbeweging. Het was een reactie op de industrialisatie, de verstedelijking en het materialisme. Het was een ‘terug naar de natuur’ met gezond voedsel (vegetarisme), natuurlijke geneesmiddelen, eenvoudige landbouw en naturisme (nudisme). Niets nieuws onder de zon dus; heden ten dage wordt er ook gepredikt voor gezond eten, alternatieve energie en hervormingen in de landbouw. Meer dan een eeuw geleden waren er echter mensen die meenden dat je de Westerse maatschappij geheel moest mijden om tot een pure levensstijl te komen. Ze trokken naar relatief onbekende en verre koloniale gebieden waar ze hun levenstheorieën ongestoord konden beoefenen.
Zo verhuisten rond 1920 de Duitse filosoof Friedrich Ritter en vriendin Dore Strauch naar het Galapagos eilandje Floreana in de Stille Zuidzee, waar ze geheel op zichzelf een nieuw leven opbouwden. Nieuwsgierig geworden naar Ritter’s lovende verslag over het eiland, arriveerde 2 jaar later de familie Wittmer om er zich te vestigen, maar de problemen begonnen pas echt toen er een barones met twee geliefden aankwam. Floreana werd beroemd in de media omdat er ruzie uitbrak op het eiland, dat eindigde met vermoedelijke moord en doodslag. De schrijver John Treherne schreef er een boeiend verhaal over, met de titel: Het Roestvrijstalen paradijs en in 2014 werd de film The Galapagos Affair; Satan came to Eden gepresenteerd.
Ook de Zwitserse schrijver Christian Kracht heeft zich laten verleiden tot het schrijven over een Reformist: August Engelhardt (1875 – 1919). Deze Duitse nudist dreef zijn gezondheidstheorie wel erg ver door: volgens hem kon je leven van alleen maar kokosnoten en de zon. Kokosnoten, omdat deze vruchten het dichtst bij de zon groeien in hoge bomen en de zon, omdat volgens Engelhardt dit de kern van het leven was. Om zoveel mogelijk zon en kokosnoten te vergaren, vertrok hij dan ook naar een Duitse kolonie in Nieuw Guinea, waar hij op het kleine eilandje Kabakon een kokosplantage kocht. In tegenstelling tot de mensen op Floreana, wilde Engelhardt niet alleen leven en maakte reclame voor zijn levenswijze om discipelen aan te trekken. Maar net zoals op Floreana verliep het gemeenschappelijke leven op Kabakon niet zonder kleerscheuren.
Christian Kracht, die er graag op los fantaseert, kan bij dit boek niet ontkennen dat hij enig research heeft gepleegd en dicht bij de historische feiten is gebleven. Zijn boek 1979, dat begint bij de val van de Sjah in Teheran en eindigt in een Chinees werkkamp, is een prachtig staaltje van eigen mening en fantasie, waarbij historische personen weliswaar een bescheiden rol spelen, maar waarbij vooral Krachts eigen ervaringen met drugs en uitgaan een rol spelen. Dat de geschiedenis hem blijft fascineren, bewees hij met zijn boek Ik zal hier zijn bij zonneschijn en schaduw, waarin hij een al bijna eeuw durende oorlog beschrijft, waarin Zwitserland een vazalstaat van Rusland is, Engeland aan de kant van Duitsland vecht en Afrika de bron is waar de ware soldaten vandaan komen.
Net zoals de Engels schrijver David Mitchell, die in zijn meeste boeken fantasierijke werelden schetst en opeens uitkwam met een historische roman over Jacob de Zoet (een Hollandse klerk in een Japanse handelspost), verrast ook Kracht zijn lezers met een historische roman, waarin hij zijn fantasie behoorlijk heeft beteugeld. Als bonus heeft hij geprobeerd om ook zijn schrijfstijl aan te passen, wat resulteert in een vreemde, doch stijve stijl dat soms wel eens irriteert. Maar het onderwerp, en de manier waarop Kracht zijn verhaal vertelt, blijft echter ook boeien. Christian Kracht is als het Franse enfant terrible Michel Houellebecq, en zijn af en toe opstandige stem blijft dan ook bewaard in de roman. Het is een verre van neutrale geschiedenis die hier wordt beschreven, toen de grote Europese landen zich nog rijk waanden met verre koloniën. De roep naar avontuur en Duitsland’s dorst naar macht in de 20ste eeuw heeft Kracht op mooie manier in deze roman verwerkt. Maar het is bovenal het verhaal van een persoon die zich op zijn manier probeerde te verzetten tegen het gevestigde leven en de vrijheid opzocht, wat resulteerde in een tijd vol spannende en onopgehelderde gebeurtenissen.
Wederom heeft Christian Kracht hiermee bewezen dat hij een schrijver is die telkens met nieuwe ideeën de literaire wereld weet te verrassen en zijn lezers aan het denken zet.
Christian Kracht – Imperium (Imperium, vert. Ard Posthuma), Leesmagazijn 2014
Leeslinks
Van dezelfde schrijver:
Eurotrash
1979
Ik zal hier zijn bij zonneschijn en schaduw
Over andere reformisten die de maatschappij hun rug toekeerden:
John Treherne – Het roestvrijstalen paradijs
Over een net ontdekt paradijselijk eiland met zijn geheimen:
Hanya Yanagihara – Notities uit de jungle
Het paradijselijke eiland van Aldous Huxley:
Harmen Lustig – De hemel is niet ver meer