Op een eilandje midden in de oceaan
Engelse roman over twee mannen op een klein Schots eiland, eind 19de eeuw.
Volgens Wikipedia was de grootste gebeurtenis van de negentiende eeuw in Schotland de scheuring van de Schotse kerk in 1843, waarin een groot deel van de priesters zich afscheidde van de traditionele kerk. Hiermee verzetten ze zich tegen het patroonsrecht om de kerken te besturen, dat veelal in handen was van grootgrondbezitters. Het was ook de tijd dat deze rijkelui boeren verjoegen van hun gronden om graslanden voor de schapenteelt vrij te maken, om van de opkomende wolindustrie te profiteren. De kerk legde ze geen strobreed in de weg.
Kleurrijke mensen tegenover elkaar
Dit is het stukje geschiedenis dat Carys Davies voor haar derde roman, Helder, heeft gebruikt. Deze Engelse schrijfster gebruikt graag internationale geschiedenis als décor en zet daarin onderhoudende portretten van kleurrijke mensen tegenover elkaar, met zeer verschillende afkomsten. Haar bejubelde roman West speelt in de vroege Amerikaanse koloniale tijd, een verhaal over een blanke kolonist en weduwnaar die met een indianenknechtje de jungle introk, op zoek naar onbekende grote dieren. In Het missiehuis was het een bleke Engelse vrijgezel die zijn geluk ging zoeken in het multi-religieuze en politiek instabiele India, hierbij geholpen door een Indiase tuktuk-chauffeur.
De nieuwe anti-held van Carys Davies heet John Ferguson. Hij is predikant en heeft de Schotse kerk verlaten, op zoek naar een nieuwe leer. Hij is getrouwd met Mary en zonder de inkomsten van de kerk moet hij zien te overleven. Daarom neemt hij een klus aan, die weliswaar voor een grootgrondbezitter is, maar die hem in één klap financiële stabiliteit kan geven: het is voor een goed doel.
Één maand om de opdracht uit te voeren
Zijn tegenspeler is de enige overgebleven bewoner van een klein eiland in het noorden van Schotland. John moet deze man overhalen om het eilandje te verlaten opdat de grootgrondbezitter er zijn schapen op kan loslaten zonder inmenging van anderen. De hachelijke zeereis er naartoe voorspelt niet veel goeds en hij begrijpt dat zijn missie niet zonder gevaar is, daar mensen die van huis en haard worden verdreven, best wel eens agressief kunnen worden. Het oude pistool dat hij heeft meegekregen zal hij niet uit het oog moeten verliezen.
John arriveert op het eiland en een dag later wordt hij gevonden door Ivar, de man die het eiland als zijn koninkrijk beschouwt. Ivar vindt ook een foto van een vrouw, die hij in zijn simpele onderkomen verbergt voor John. Met vallen en opstaan beginnen de heren elkaars taal te leren en te accepteren dat ze op elkaar zijn aangewezen. Maar John heeft maar één maand, voordat de boot terugkomt om hem op te pikken.
Lichtelijk absurde situaties
Wederom heeft Carys Davies met haar spaarzame woorden, maar heldere beeldtaal een verhaal neergezet dat je meevoert naar verre streken, in dit geval een ruig Schots eilandje waar de natuur het voor het zeggen heeft en de wind en de zee het leven bepalen. En wederom speelt een boeiend duo de hoofdrol. Twee totaal verschillende mannen die elkaar moeten aftasten op betrouwbaarheid: de ietwat onzekere en bange John heeft een geheime agenda, de simpele, maar een groot hart hebbende Ivar verbergt een foto en toch lijken ze tot elkaar te komen.
Carys Davies werkt meestal naar lichtelijk absurde situaties toe, ontsporende gebeurtenissen die de spanning opvoeren. In Helder heeft ze de lezer weer verrast met een heerlijk fantasierijk verhaal, gestoeld op schurende feiten uit de geschiedenis, in dit geval de scheuring van de traditionele kerk en de opkomst van de schapenteelt. Alles ondergebracht op een klein ruig eiland in de wilde zee ten noorden van Schotland, halverwege Noorwegen, waar twee mannen elkaar schoorvoetend leren kennen.
Een nadeel? Helder lijkt zeker op het einde haast te hebben en had best wat langer mogen zijn. Het lezen van Helder was, net zoals Het missiehuis, weer een korte, maar boeiende reis naar de wonderlijke wereld van Carys Davies.
Carys Davies – Helder (Clear, vert. Nicolette Hoekmeijer), Meulenhoff 2024
Leestips
Van dezelfde schrijfster:
West
Het missiehuis
De schapen komen:
Jim Crace – Oogst
Twee mannen op een eiland:
Karen Jennings – Een eiland
Verdreven van het eiland:
Paul Harding – Dit andere paradijs
Het barre leven op een eilandje:
Elisabeth O’Connor – Walvistij