Hoog in de Rocky Mountains
Canadese roman over een gletsjerspecialist.
Eind negentiende eeuw komt de Engelse bioloog Edward Byrne ten val tijdens een expeditie op een gletsjer in de Canadese Rocky Mountains. Zijn kostbare botaniseertrommel is hij kwijt, maar dankij zijn rugzak blijft hij steken en kan hij gered worden. Toch is door deze val zijn hele leven overhoop gegooid. Terwijl hij op hulp wachtte in de ijsspleet, zag hij iets wat hem zijn hele leven zou bijblijven. Het is de reden waarom hij blijft terugkeren naar Jasper, het stadje vlakbij de gletsjer, waar een oud expeditielid inmiddels een hotel heeft gebouwd en waar het internationale toerisme langzaam op gang komt.
Edward Byrne wordt een gletsjerspecialist en hij houdt nauwkeurig in de gaten hoe de afstervende gletsjer langzaam omhoog kruipt. Hij wacht op wat het ijs zal prijsgeven: is het dat wat hij dacht gezien te hebben?
Dit is de raamvertelling van het verhaal, want IJsval gaat over nog veel meer andere dingen. Het gaat over een Engelse expeditie die de bergen kwam verkennen en ontmoetingen had met oude volkeren die daar leefden: de slangenmensen en keelsnijders. Het gaat over Sara, de dochter van een genezeres, die de verhalen van haar volk heeft meegenomen. Over de bergbeklimster Freya Becker die op de vlucht lijkt voor haarzelf. Het gaat over Elspeth, op zoek naar een onmogelijke liefde.
Het is de geschiedenis van het eens afgelegen bergdorp Jasper dat zich openstelt voor toerisme.
Een dorp waar de mensen terugkomen. Om de bergen te beklimmen, om de gletsjer te bedwingen. Maar vooral ook om elkaar weer terug te vinden. Ieder wordt gedreven door zijn eigen onrust in het leven. Freya die haar vader op verschillende wijzes interpreteert, Elspeth met haar geheime liefde, Sara die op de grond van haar voorouders wil blijven, Byrne die in de gletsjer is aangeraakt door iets wat niet te benoemen valt, waardoor hij voor eeuwig getekend door het leven gaat.
Er gaan wereldoorlogen voorbij en ondertussen groeit Jasper uit tot een modern toeristisch dorp waar later mensen in ijsscooters over de gletsjer zullen razen. De mensen worden ouder, Jasper welvarender en de gletsjer slinkt.
IJsval is de debuutroman van de Canadese schrijver Thomas Wharton, in Nederland al bekend dankzij zijn tweede roman Salamander. Het zijn verhalen die deze schrijver interesseren en dat is duidelijk te merken in zijn boeken. Het hoofdkader in IJsval is een wat mager verhaal over Byrne die de waarheid wil ontdekken over zijn ijsvisioen. Byrne komt niet verder uit de verf dan als een zonderlinge man die zich steeds vaster zet in zijn eigen ideeën. Het verhaal vordert net zo langzaam als de gletsjer zich terugtrekt, maar is geenszins saai omdat het voortdurend wordt verrijkt door verhalen over de mensen rond Byrne, zodat de wachttijd voor de ontknoping eigenlijk nog veel langer had mogen duren.
In IJsval hanteert Thomas Wharton een prettige stijl van kleine hoofdstukken die van onderwerp verspringen als scènes in een film. Veel beelden moet je als lezer zelf afmaken, zodat het lezen van dit boek een eigen avontuur wordt. Deze stijl van het ‘weglaten’ heeft hij in Salamander geperfectioneerd.
Wharton’s debuut is een roman vol hartverwarmende verhalen en ijsstollende beelden over hoe de natuur en de mensen in beweging blijven. In Salamander durft hij nog verder te gaan met zijn stijl en fantasie, maar IJsval laat al zien dat Wharton’s boeken het nog ver gaan schoppen.
Thomas Wharton – IJsval (Icefields, vert. Ronald Cohen) Querido, 2005
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Salamander
Nog meer ‘ijsromans’:
Donald Niedekker – Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost
Ilija Trojanow – Smeltend ijs
Peter Verhelst – Tongkat
Kim Echlin – Dagmars dochter
Juri Rytcheü – Teryky
Marie Darrieussecq – White
Georgina Harding – De eenzaamheid van Thomas Cave