“Vaterland”
Amerikaanse roman over een boerin en een mysterieuze muzikant.
Je hebt wel eens zo’n verhaal waarvan je al meteen weet dat het geen ‘En-ze-leefden-nog-lang-en-gelukkig’-einde heeft. Ik zou dan het liefst niet in zo’n boek beginnen, als je toch weet dat het niet goed eindigt – zielig! – maar de nieuwsgierigheid wint het altijd, vooral als het om een boek van een schrijver gaat, wiens eerder gelezen werk je erg is bevallen.
Het ruige leven van houthakkers in de Smokey Mountains en de bijna wild-west sfeer die er hing dankzij politieke en persoonlijke spanningen, waren de ingrediënten voor Serena, een fantastisch verhaal van de Amerikaanse schrijver Ron Rash, die tevens hoogleraar cultuurgeschiedenis van de Appalachen is. Zijn tweede in het Nederlands vertaalde roman is De fluitspeler.
Ook in dit boek worden we naar een ruig leven in de bergen meegenomen: naar de boerderij van broer en zus Hank en Laurel, die in een dal van de Appalachen wonen, waar de inwoners van het nabije stadje Mars Hill niet graag komen, omdat ze denken dat de plek ongeluk brengt. Ook Laurel mijden ze omdat ze een wijnvlek in haar hals heeft, een teken dat ze misschien een heks is.
De Eerste Wereldoorlog is in volle gang. Hank is zelfs al teruggekeerd van het Europese strijdtoneel: met één hand minder. Maar Hank is een harde werker en gaat binnenkort zelfs trouwen. De eenzame Laurel verheugt zich op de komst van nog een vrouw op de boerderij. Haar dromen over een schoonzus worden echter eerst bijgesteld naar een meer romantische droom: op een dag bespiedt ze een vreemdeling in het dal die wonderbaarlijk mooi kan fluitspelen. En dan komt er een gebeurtenis die haar dwingt hem mee naar huis te nemen en hem voor te stellen aan Hank.
In Mars Hill worden nog steeds jongemannen voor het leger geronseld en de stemming begint langzaam maar zeker anti-Duits te worden. Niemand waagt zich in het dal, de buurman van Hank en Laurel uitgezonderd, die op een avond met twee muzikanten uit Mars Hill aankomt om muziek te maken met de fluit spelende vreemdeling.
Zo sijpelt er langzaam een onweerstaanbare spanning in het verhaal: je wilt zo graag een goede afloop voor deze hardwerkende mensen die niet veel geluk in hun harde leven zijn tegengekomen.
Laurels levenspad wordt gekruist door de geschiedenis van de voor die tijd grootste boot van de wereld: de Duitse Vaterland. Dit luxe passagiersschip begon op 14 mei 1914 aan zijn eerste reis van Hamburg naar New York, maar had net zoveel geluk met zijn leven als de twee jaar eerder door de golven verzwolgen Titanic, of de Great Eastern, wiens geschiedenis zo fraai in Signaal en ruis wordt beschreven door John Griesemer.
En zo waait er een vleugje geschiedenis door het donkere dal waar Laurel en Hank wonen. En wakkert dit vleugje een vlammetje van hoop aan in het leven van Laurel, die even van het geluk kan proeven.
Maar het leven in de Appalachen rond die tijd stond nog in schril contrast met dat van New York. Kleine stadslui met primitieve instincten maken er de dienst uit, hun vrouwen die nog in heksen geloven. En een vreemdeling blijft helaas niet altijd een vreemdeling.
Sporen van de kleurrijke Carolinaparkiet, een uitgestorven inheemse variant van de papegaaiensoort in Amerika, hippen hoopvol door de eerste hoofdstukken. Het dal lijkt op te bloeien dankzij het harde werk van Hank en Laurel. Het sobere landschap kent echter maar weinig plekken waarover de zon zijn licht volop kan laten schijnen. Zo trekken in het verhaal ook de negatieve kanten van de tegenstellingen aan het langste eind: dromen en nachtmerries, hoop en ongeluk, liefde en verraad krijgen allemaal hun plek. De fluitspeler is net als Serena weer een prachtig en sterk verhaal van Ron Rash, waarin spanning en tragiek hand in hand gaan. Een boek dat je het liefst in één ruk uitleest.
Ron Rash – De fluitspeler (The Cove, vert. Anneke Bok en Nan Lenders), De Geus 2013
Leestips
Van dezelfde schrijver:
Boven de waterval
Serena
Over het ruige plattelandsleven in Amerika:
Keith Haruf – Het avonduur
Thomas Savage – Het geweld van de hond
Mark Spragg – De vrucht van steen
Annie Proulx – De laatste troef
Over een man op een schip geboren en getogen:
Alessandro Baricco – Novecento
Over een ander groot passagiersschip:
John Griesemer – Signaal en ruis